Mutasyona uğrayan koronavirüsün bilinmeyenleri: Daha hızlı yayılıyor, aşıyı olumsuz etkilemeyecek

İngiltere'de tespit edilen mutasyona uğramış koronavirüsün yeni türünün daha bulaşıcı ve ölümcül olduğu öne sürüldü.

Mutasyona uğrayan virüsün özellikle aşı çalışmalarını olumsuz etkilemesinden endişe ediliyor.

Peki, mutasyona uğrayan virüs daha yayılmacı mı? Aşıyı etkisiz hale getirir mi? Antikorlar nasıl tepki verecek?

1- NE ZAMAN MUTASYONA UĞRADI?

“VUI - 202012/01” adı verilen yeni tür, ilk olarak Eylül ayında İngiltere’nin Kent şehrinde tespit edildi.

Çoğunlukla güney İngiltere'de olmak üzere, yeni türün binden fazla doğrulanmış vakası belirtildi.

2- VİRÜS DAHA HIZLI MI YAYILIYOR?

İngiliz bilim insanları, virüsün genetik yapısında meydana gelen '17 değişikliği' ortaya çıkardıklarını açıkladı. Laboratuvar araştırmaları, bu cinsin diğerlerine göre çok daha fazla yayılımcı olduğunu gösterdi.

3- DAHA ÖLÜMCÜL MÜ?

Araştırmacılar, mutasyonların hastalığın daha bulaşıcı olduğu anlamına gelebileceğinden şüpheleniyor ancak virüsün daha hızlı yayılmasının onu daha ölümcül hale getirmediğini belirtiyor.

Bilim insanlarına göre bazı virüsler, daha uzun süre hayatta kalabilmek için daha az ölümcül hale geliyor.

4- AŞIYI ETKİSİZ HALE GETİRİR Mİ?

Mutasyona uğrayan virüsün aşı sürecini olumsuz etkileyeceğine dair bir henüz delil yok. Ancak mutasyonun, virüsün insan hücrelerinde tutunmak için kullandığı 'başak proteinde' meydana geldiğini açıkladı. Bu oldukça önemli zira Pfizer/BionTech aşısı bu proteini hedef alarak çalışıyor.

Aynı zamanda virüsteki değişiklikler, daha önce virüsün farklı bir türü ile enfekte olmuş kişilerin bağışıklık kazanmasını engellemesinden korkuluyor.

Bununla birlikte, İngiltere'nin Baş Tıbbi Danışmanı Chris Whitty de dahil olmak üzere bilim insanları şu ana dek mutasyonun aşılar üzerinde herhangi bir etkisi olacağına dair 'henüz hiçbir kanıt bulunmadığını' söylediler.

5- VİRÜSÜ GEÇİRENLERİN ANTİKORLARI NASIL TEPKİ VERECEK?

Bilim insanlarına göre söz konusu mutasyonlara ilişkin en büyük endişelerden birini, virüsün daha önceki varyaslarına karşı geliştiren antikorların mutasyona uğramış versiyonu üzerinde etkili olmama ihtimali oluşturuyor.

Antikorlar, daha önce bir hastalık ile karşılaşıldığında bağışıklık sistemi tarafından üretilen ve vücut tekrar corona virüsle karşılaştırdığında hastalığın önlemesini sağlayan protein yapılara deniliyor. Hastalığa daha önce yakalanan veya bir aşı olan kişiler, virüse tekrar yakalandıklarında, böylece hastalanmadan önce ondan kurtulabilirler.

Ancak, uzmanlara göre antikorlar son derece spesifik yapılar ve virüste meydana gelen değişikliklere karşı son derece duyarlı olduklarından çalışmayabiliyorlar. Örneğin gribe neden olan virüs çok sık mutasyona uğradığından insanların gribe karşı bağışıklık kazanamıyor ve hastalığa sürekli olarak yakalanmaya devam ediyor.

Bu nedenle uzmanlar, en kötü senaryoda virüse karşı bir aşının da işe yaramayabileceği veya insanların virüse ikinci kez yakanlama riski olma ihtimalini bulunduğunu ama şu andaki veriler incelendiğinde böyle bir durumun söz konusu olmadığını belirtti.

6- VİRÜS DAHA ÖNCE MUTASYONA UĞRADI MI?

Öte yandan bazı bilim insanları, İngiltere Sağlık Bakanı Matt Hancock’un dün yeni mutasyon ile ilgili yaptığı açıklamaya tepki gösterek, corona virüsün keşfedildiğinden bu yana binlerce kez değiştiğini ve mutasyonların hiçbirinin onu önemli ölçüde değiştirmediğini vurguladı.

ABD merkezli bir bioteknoloji şirketinde çalışan Türk Virolog Semih Taaren, bilim dünyasının elindeki mevcut bilgilerle İngiltere'deki mutasyon sürecini 7 madde ile özetledi.

İngiltere’de yayılan bu yeni “B.1.1.7” isimli soy kümesinde (lineage cluster) ilginç mutasyonlar var.
Bu mutasyonların bazıları yeni değil, önceden de görüldü.
Bu mutasyonlardan bazıları önceden lab deneylerinde hücrelere ve farelere daha kolay bulaşabildiğini gösterdi.
Henüz bu mutasyon grubunun doğrudan insanlarda daha bulaşıcı olduğuna dair bir delil yok.
Bu mutasyon grubu daha çok bulaşıcı olduğu için değil, ‘Founder effect’ (kurucu etkisi) yüzünden de bu şekilde yayılıyor olabilir.
Bu mutasyon grubunun aşılara karşı sorun yaratacağına dair bir veri henüz yok.
Mutasyon her zaman her canlıda olur, SARSCOV2’de yüzlerce var.