Vefat sonrası sanal dünyadaki varlıklarımıza erişim ve onların korunmasını kapsayan dijital miras, gün geçtikçe kritik hale geliyor. Kontrolsüz bırakılan dijital varlıklar, hem sevdiklerimiz için zorluklara yol açabilir hem de değerli anıların kaybolmasına neden olabilir. Uzmanlar, dijital vasiyetnamelerle önceden planlama yapmanın ve güvenilir kişileri yetkilendirmenin önemini vurguluyor.
Günümüzde hayatımızın büyük bir bölümü dijital platformlar ve hesaplar üzerinden ilerliyor. Sosyal medya hesapları, e-posta adresleri, bankacılık bilgileri, bulut depolama alanları ve kripto para cüzdanları gibi pek çok dijital varlık, bireylerin yaşamında önemli bir yer tutuyor. Kişinin vefatı sonrasında geride bıraktığı verilerin tümü için dijital miras kavramı kullanılıyor. Peki, bir kişi hayatını kaybettiğinde bu dijital miraslara ne oluyor? Sosyal medya platformları, ölen kişilerin hesapları için farklı uygulamalar sunuyor.
ŞİRKETLERDEN FARKLI UYGULAMA
Facebook, ‘Anıtlaştırılmış Hesap’ özelliği ile bir kişinin hesabının hatıra sayfasına dönüştürülmesine izin veriyor. Instagram ise aile üyelerinin talebiyle hesabı kapatabiliyor ya da anı sayfasına dönüştürebiliyor. X (Twitter), yakınlarının başvurusuyla hesabın kapatılmasını sağlıyor ancak erişim vermiyor. Google, kullanıcılarına ‘Etkin Olmayan Hesap Yöneticisi’ adlı bir özellik sunarak, hesap aktif olmadığında ne yapılması gerektiğini önceden belirleme imkânı tanıyor. Şirket, ‘Hesap Duraklatma Yöneticisi’ ile kullanıcıların ölüm sonrası verilerini paylaşabileceği kişileri belirlemesine olanak tanıyor.
ŞİFRE YOKSA KRİPTO PARA DA YOK
Apple, erişimi kısıtlı tutarken, iCloud verileri için mirasçıların mahkeme kararı sunmasını talep ediyor. Maddi değeri olan dijital varlıkların başında gelen kripto paralar ise ayrı bir sorun alanı. Eğer ölen kişi, şifrelerini ya da özel anahtarlarını güvendiği biriyle paylaşmamışsa, bu paralara erişmek çoğu zaman imkânsız hale geliyor. Hukukçular bu konuda kullanıcıları şöyle uyarıyor: “Kripto varlıklarınızı içeren açık ve net bir vasiyetname hazırlamadan, kaybınız durumunda mirasçılar hiçbir hak iddia edemeyebilir.”
Türkiye'de yasal boşluklar var
- Türk Medeni Kanunu’nda dijital miraslara dair açık bir düzenleme bulunmuyor. Ancak uzmanlar, dijital varlıkların da miras kapsamına girdiğini, özellikle maddi değeri olanların (kripto paralar, dijital cüzdanlar, online banka hesapları) yasal mirasçılara geçebileceğini belirtiyor. Sosyal medya hesapları ve özel yazışmalar ise kişisel veri ve özel hayatın gizliliği kapsamında değerlendiriliyor. Bu nedenle mahkeme kararı gerekebiliyor.
Dijital mirasçı atayın
- Dijital dünyadaki varlığımız, fiziksel olan kadar değerli. Bilişim hukukçuları, herkesin bir dijital miras planı yapması gerektiğini söylüyor. Bu plan, cihazların şifrelerinden sosyal medya tercihlerinize, kripto cüzdanlarınızdan dijital aboneliklerinize kadar tüm bilgileri içermeli. Güvendiğiniz bir kişiyi "dijital miras yöneticisi" olarak belirlemek, hem yasal süreçleri hem de manevi mirasınızın korunmasını kolaylaştırabilir.
