Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın "Geleceğe Miras" Projesi kapsamında 6 yıldır sürdürülen Karahantepe kazılarında elde edilen bulgular, 12 bin yıl önceki Neolitik dönem insanlarının toplumsal yapısına dair önemli bilgileri ortaya çıkardı. Bulunan kalıntılar, dönemin insanlarının hem günlük yaşamlarını sürdürdükleri yerleşimlerde kamusal yapılar inşa ettiklerini hem de üretim ve el işçiliği kültürüne ışık tutan aletler geliştirdiklerini gösterdi. 2019 yılında başlayan kazıların başkanı Prof. Dr. Necmi Karul, Karahantepe'nin 14 hektarlık bir alana yayıldığını ve en büyük Neolitik yerleşimlerden biri olabilecek büyüklükte olduğunu belirtti. Höyüğün batı yamacında 6 bin metrekarelik bir alanda yoğunlaşan kazılarda, altı yıl içinde onlarca yapı gün yüzüne çıkarıldı.
Prof. Dr. Karul, ortaya çıkarılan yapıların bir kısmının kamusal nitelikte büyük yapılar, bir kısmının ise konut olarak kullanılan küçük kulübeler olduğunu söyledi. Karul, bu bulguların özellikle Göbeklitepe üzerinde tartışılan "Buralar bir toplanma veya tapınma merkezi miydi?" sorusuna yanıt verdiğini belirterek:
Konutlar ve Kamusal Yapıların Birlikteliği: Yerleşimin en eski evresinde, merkezde kamusal yapılar ve onları çevreleyen konutların (kulübelerin) bulunması, buraların sadece kült merkezi değil, aynı zamanda yerleşim yerleri olduğunu gösteriyor. Merkezi Yapı: Bulunan yapılardan birinin, yaklaşık 28 metre çapında inşa edilmiş merkezi bir yapı niteliği taşıdığı ve milattan önce 9400'e kadar tarihlendiği tespit edildi. Kazılarda bulunan hayvan kemikleri ve çakmaktaşı aletler gibi materyaller,
Neolitiğin ilk aşamasındaki teknolojik gelişime dair fikir veriyor:
En eski katmanlarda avcılığın önemini gösteren taş aletler bulunurken, dönemin sonuna doğru ahşap işçiliği, sürtme taş aletler ve besin üretimine yönelik aletlerin yoğunlaştığı gözlendi. Geçtiğimiz yıl elde edilen buluntular, Karahantepe'de tahılların tarıma alınma sürecinin yaşandığını ve ilk besinlerin (ekmek diyebileceğimiz gıdaların) üretildiğini kanıtladı.
Kent merkezinden 60 kilometre uzakta olan Karahantepe, çok uluslu bir ziyaretçi profiline sahip olmaya devam ediyor. Kazı çalışmalarının henüz belirli bir olgunluğa ulaşmadığı, bu nedenle ziyaretçiler için geçici yürüyüş yolları ve çok dilli bir dijital uygulama oluşturulduğu belirtildi.
