Temizlik İşleri Müdürlüğüne vekalet eden işçiye ödenen ücretler Sayıştay’a takıldı

Bu köşeyi takip edenler zaman zaman Sayıştay kararlarında yer alan ilginç konulara yer verdiğimi hatırlayacaktır. Bugünkü yazımda Sayıştay Temyiz Kurulu kararına yansıyan ilginç bir müdürlük konusunu ve önerilerimizi açıklamaya çalışacağız.

Yazılarımda kamu personel istihdam stratejinin hayata geçirilmesi gerektiğini uzun süredir yazıp çiziyoruz. Kapatılan Devlet Personel Başkanlığının başlatmasına rağmen hayata geçiremediği kamu personel istihdam stratejinin gündeme alınarak biran önce hayata geçirilmesi gerekmektedir. Ancak bu konuda somut bir adım atılmadı. Böyle olunca da Sayıştay kararlarına yansıyan garipliklerle karşılaşıyoruz.

Bir belediyede bir işçiye müdürlük görevi verilmekle kalınmamış aynı zamanda ona bu görev nedeniyle idari sorumluluk tazminatı da ödenmiş. Hem de günlük yevmiyesinin % 70’i kadar ilave ödeme yapılmış.

Sayıştay kararında, işçi kadrosundaki kişinin 27.06.2014 tarihli Belediye Başkanı onayıyla Temizlik İşleri Müdürlüğüne vekaleten görevlendirildiği ve karşılığında kendisine toplu iş sözleşmesine konulan “İdari Sorumluluk Tazminatı” başlıklı hüküm uyarınca günlük yevmiyesinin %70 fazlasının vekalet ücreti olarak ödendiğinin tespit edildiği belirtiliyor.

Kararda yer alan belediyenin savunması ise oldukça ilginç. Savunmada, müdürlük görevinin mevcut mevzuat gereği memurlar eliyle yürütülecek olsa da ortada fiilen yapılmış bir görev olduğu, bu görevin yapılmadığına veya yapılamadığına dair herhangi bir tespitin bulunmadığı, fiilen yapılan bir görev nedeniyle şahsa toplu iş sözleşmesi gereğince yapılan ödemenin kamu zararı oluşturmadığı, söz konusu kişinin yıllardır aynı başarı ile layıkıyla yerine getirdiği, fiilen yürüttüğü bu görevinden dolayı almış olduğu sorumluluk tazminatının yasa ve usullere aykırı olmadığı belirtiliyor.

Bu savunmaya ne denilebilir ki? Sanki belediyede hiçbir memur kalmamış gibi hem bir işçiye müdürlük görevi veriliyor hem de ilave olarak günlük yevmiyesinin % 70’i kadar da ilave idari sorumluluk tazminatı ödendiğini görüyoruz.

Anayasanın 128 inci, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 3, 4 ve 86'ncı maddeleri ve ayrıca Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esasların 6'ncı maddesi ile 5393 sayılı Kanununun 49 uncu maddeleri birlikte değerlendirildiğinde; genel idare esaslarına göre yürütülen asli ve sürekli kamu hizmetlerinin yerine getirilmesiyle görevli birim yetkililerinin 657 sayılı Kanuna tabi Devlet memurları olmaları gerekmektedir. Söz konusu istihdam ihtiyacı ya 657 sayılı Kanununa göre istihdam edilen Devlet memurları arasından ya da 5393 sayılı Kanunun 49 uncu maddesinin 6'ncı fıkrası kapsamında diğer kamu kurum ve kuruluşlarında görev yapan memurlar arasından karşılanması gerekir.

Dolayısıyla, 4857 sayılı İş Kanunu'na tabi bir işçinin 657 sayılı Kanunda öngörülen bir kadroda istihdam edilmesinin mevzuata aykırı olduğu, bir memur eliyle yürütülmesi gereken Müdürlük görevinin vekaleten de olsa işçi statüsündeki bir personel eliyle yürütülmesinin mümkün olamayacağı ortadadır.

Ayrıca bu görev karşılığında Toplu İş Sözleşmesine konulan "1. Derece idari sorumluluk tazminatı" adı altındaki düzenlemenin mevzuata aykırı olduğu, bu düzenlemeye dayanılarak yapılan ödemenin de 5018 sayılı Kanunun 71 inci maddesi hükmü gereği kamu zararını oluşturduğu değerlendirilmektedir.

Kararda; “... Belediyesi ile ... Sendikası arasında imzalanan ve 15.03.2017-14.01.2019 dönemini kapsayan Toplu İş Sözleşmesinin 31’inci maddesinin “İdari Sorumluluk Tazminatı” başlıklı fıkrasının (a) bendinde; Belediye Başkanının Olurlarıyla 1’inci derece idari sorumluluk verilmesi halinde mevcut yevmiyelerinin %70 fazlasının 1 inci Derece İdari Sorumluluk Tazminatı olarak ödeneceği belirtilmiş, ancak söz konusu toplu iş sözleşmesinde 1’inci derece idari sorumluluğun hangi görevleri kapsadığı tanımlanmamıştır. Kaldı ki, toplu iş sözleşmesinde sadece işçileri ilgilendiren hususların düzenlenmesi gerektiği dikkate alındığında, toplu iş sözleşmesine 657 sayılı Kanun’a göre memurlar eliyle yürütülmesi gereken bir görevin işçi kadrosunda yer alan personel eliyle yürütüleceğine dair hüküm konulması mümkün olmadığı gibi, buna ilişkin bir sorumluluğun da toplu iş sözleşmesinde düzenlenmesi mevzuata uygun bulunmamaktadır.” ifadelerine yer verilmiştir.

Kararda yer alan en ilginç durum ise Toplu İş Sözleşmesini sendika adına imzalayan kişinin, sorgu konusu Temizlik İşleri Müdürlüğü görevini vekaleten yürüten işçi olduğu belirtilmektedir.

Kararda; İşçi kadrosunda bulunan ...’ün Temizlik İşleri Müdürlüğüne vekaleten görevlendirilmesi ve karşılığında toplu iş sözleşmesine göre 1’inci derece idari sorumluluk tazminatı ödenmesi işleminde; harcama yetkilileri ve gerçekleştirme görevlilerinin mali sorumlulukları bulunmamakta olup, söz konusu hatalı uygulamadan ve oluşan kamu zararından görevlendirme yazısını imzalayan (aynı zamanda toplu iş sözleşmesini belediye adına imzalayan) belediye başkanı ile yine toplu iş sözleşmesini belediye adına imzalayan belediye başkan yardımcısının sorumlulukları bulunmaktadır.

Bu itibarla, yukarıda belirtilen gerekçelerle ... Belediyesinde işçi kadrosunda bulunan ...’e, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu hükümlerine tabi olarak görev yapan devlet memurları eliyle yürütülmesi gereken Temizlik İşleri Müdürlüğüne vekalet etmesi karşılığında toplu iş sözleşmesine göre günlük yevmiyesinin %70 fazlasının idari sorumluluk tazminatı olarak ödenmesi suretiyle kamu zararına sebebiyet verilenlerden tazmin edilecektir.

Daha önceki yazılarımızda da Sayıştay kararlarında memur kadrolarına sözleşmeli ve işçilerin vekaleten atandığının yer aldığını belirtmiştik. Demek ki bu tür yanlışlıkları önleyecek bir mekanizma yok. Aksi takdirde görevlendirme yapılır yapılmaz hemen müdahale edilebilecekti.

Bu tür yanlışlıkları önlemek için merkezi bir kontrol mekanizmasının kurulması gerekiyor. Aksi takdirde Sayıştay veya başka bir kurumca tespit edilene kadar bu tür işler olacaktır. Yerel yönetimlerdeki sorunların tamamına yakını belediyelerde çıkmaktadır. Belediyelerde görev yapan memurların sayısı 134.296 olup genel yönetimde görev yapan memurlara göre oldukça düşük olduğunu belirtmemiz gerekiyor.