Batı dünyasının temel gücü olarak kabul edilen demokrasi ve hür girişim imkanları acaba temel zayıflığı haline mi dönüşüyor? ABD Başkanı Trump’ın seçimden sonraki ilk 100 günlük icraatları sonrasında Trump’a desteğin ciddi şekilde azaldığı yönünde veriler gelmeye başladı. Amerikalıların %59'u yönetimin gümrük vergisi artışlarını onaylamazken, %39'u onaylıyor. 55'i yönetimin federal departman ve kurumlarda yaptığı kesintileri onaylamazken, %44'ü onaylıyor. Trump'ın yürütme yetkisini kullanması da
Batı dünyasının temel gücü olarak kabul edilen demokrasi ve hür girişim imkanları acaba temel zayıflığı haline mi dönüşüyor?
ABD Başkanı Trump’ın seçimden sonraki ilk 100 günlük icraatları sonrasında Trump’a desteğin ciddi şekilde azaldığı yönünde veriler gelmeye başladı.
Amerikalıların %59'u yönetimin gümrük vergisi artışlarını onaylamazken, %39'u onaylıyor.
55'i yönetimin federal departman ve kurumlarda yaptığı kesintileri onaylamazken, %44'ü onaylıyor.
Trump'ın yürütme yetkisini kullanması da eleştiriliyor: ABD'li yetişkinlerin %51'i Trump'ın yürütme yetkisi yoluyla çok fazla politika belirlediğini söylüyor. Çok daha küçük bir kesim ise Trump'ın kararnameler yoluyla doğru miktarda (%27) ya da çok az doğru (%5) şey yaptığını söylüyor.
Bu konuyu irdelememin amacı tarife müzakerelerinin 23. Gününe gelmemize karşı hedef ülke Çin ile bırakın müzakere masasına oturulmuş olmasını ilk temas bile kurulmuş olamamasıdır.
Hatta durum öyle vahim ki Trump yönetimi Çin ile irtibat kurduk dediği anda Çin Halk Cumhuriyeti resmi ağızdan “hayır” bir temas olmadı şeklinde yalanlama gerçekleştirip Trump yönetiminin altını kazmayı ve güvenirliliğini yok etmeyi başarıyor.
Zaman geçip temas olmadıkça, Trump yönetimi el düşürme veya geri vites yapma emareleri gösterirken, Çin ise soğukkanlılığını ısrarla koruyor.
Trump’ın 90 günlük süresinin 23. gününde bile herhangi bir ülke ile müzakere sonuçlanmamış hatta pek ilerlememiş olmaması yine ABD kamuoyunda ve ekonomi çevrelerinde ağır rahatsızlığa sebep olmakta.
Trump yönetimi ağır şekilde suçlanmakta, sorgulanmaktadır. Hatta döneminin bitiş günü için geri sayım bile başlattılar.
Ancak Çin cenahında iş yerlerinde kısmi çalışma ve işten çıkarmalar olmasına rağmen Şi Cinping hakkında genel bir kamuoyu olumsuzluğu yok. Görev süresi tartışılmıyor. Şunu diyebilirsiniz Çin’de yeterince konuşma özgürlüğü var mı?
Sistem analizi:
Kapalı-katı sistemlerin uzun vadede ani kırılmalara gebe olması daha muhtemelken kısa vadede duruşları daha etkin, kararlı ve stratejileri ile uyumludur.
Açık sistemler; ABD demokrasisi gibi, esnek yapıları sayesinde uzun vadede nispeten daha sürdürülebilir, daha az kırılganken kısa vadede politik popülizmin gerektirdiği mecburiyetler ve kısa süreli seçim dönemleri nedeniyle kısa vadede kırılgandırlar. Bu onları farkında olmadan edilgen hale getirir.
Tahminim o ki;
Çin müzakere masasına oturmak ile ilgili ilk adımı atan taraf olmak istemezken amaçladığı gelişme şudur:
Sabırla geçirdiği zaman neticesinde Trump ve yönetiminin ABD küresel firmaları, medyası ve sonuçla kamuoyu tarafından iyice hırpalanması ve pazarlık gücünü kaybetmesi.
Daha iki gün evvel Amazon Pazar yerine koyduğu ifade ABD yönetimi için dehşet vericiydi. Fiyat artışlarının sebebinin konan tarifeler olduğu yönündeki ibaresi Trump yönetimince tepki aldı. Siyasi bulundu. Ve kaldırılmak zorunda bırakıldı.
Elbette ABD’nin sonuçta devlet olarak yürüttüğü “Ticaret Savaşı’nda’ bu adım kabullenilemezdi. Neredeyse bir ihanet gibi. Bahsettiğim iki yönetim şeklinin arasındaki dayanım farkı işte bu örnekte kendini göstermiş oldu.
Yaklaşık 20 ay sonra ABD ara seçimleri var.
ABD'de bir sonraki ara seçimler (midterm elections)
3 Kasım 2026 Salı
günü yapılacak. Bu seçimler, Başkan Donald Trump'ın ikinci, ardışık olmayan döneminin ortasında gerçekleşecek ve Kongre'nin kontrolü açısından kritik öneme sahip olacak.
2026 Ara Seçimlerinde Neler Oylanacak?
• Temsilciler Meclisi
: 435 sandalyenin tamamı seçime girecek.
• Senato:
100 sandalyeden 33'ü (2. sınıf senatörler) ve bazı özel seçimlerle birlikte toplamda 35 sandalye oylanacak.
• Valilik Seçimleri:
36 eyalet ve 3 ABD bölgesinde valilik seçimleri yapılacak.
• Eyalet ve Yerel Seçimler:
Çeşitli eyalet yasama organları ve yerel yönetim pozisyonları için seçimler düzenlenecek.
Eğer müzakerelerin sonuçları uzar ve ekonomi üzerine baskı artarsa meydana çıkan gelişmelerin ara seçimler üzerine etkisi Trump yönetimi adına çok olumsuz olacaktır.
Böylesi bir duruma düşmemek için Trump yönetiminin ani bir geri çekilme yapması ve Çin’in kazanımı ile sonuçlanan bir döneme girilmesi olasılığı güçlenir.
Bu senaryo gerçekleşirse, Batı dünyasının duraklama döneminden gerileme dönemine geçişi sabitlenmiş olacaktır. Belki de tarihte ilk kez demokrasi sırtlarında bir yük olarak kaderlerini değiştirecektir.
#ABD
#Batı
#Mehmet Akif Soysal
