PKK’nın veya diğer taraftan ifade edersek terörle mücadelenin 1978 yılından beri Türkiye’ye çok yönlü maliyeti olmuştur. Bu maliyetlerin sadece askeri harcamalar kalemi bile çok fazla şey ifade eder. Bu rakamları gözden geçirip Türkiye’nin terör belasından kurtulmasının nasıl bir neticeye varabileceğini bir tahayyül edelim. PKK ile Mücadelede Türkiye'nin Tahmini Harcamaları (1984–2024) A- Akademik ve Resmî Açıklamalar Hesaplamalar, doğrudan savunma ve güvenlik bütçeleri ile bağımsız uzmanların ve
PKK’nın veya diğer taraftan ifade edersek terörle mücadelenin 1978 yılından beri Türkiye’ye çok yönlü maliyeti olmuştur.
Bu maliyetlerin sadece askeri harcamalar kalemi bile çok fazla şey ifade eder.
Bu rakamları gözden geçirip Türkiye’nin terör belasından kurtulmasının nasıl bir neticeye varabileceğini bir tahayyül edelim.
PKK ile Mücadelede Türkiye'nin Tahmini Harcamaları (1984–2024)
A- Akademik ve Resmî Açıklamalar
Hesaplamalar, doğrudan savunma ve güvenlik bütçeleri ile bağımsız uzmanların ve resmî yetkililerin açıklamalarına dayandırılmıştır.
Türkiye’nin 1984–2024 yılları arasında PKK terörüyle mücadele için yaptığı toplam harcama yaklaşık
221 milyar dolar
seviyesindedir. Bu rakam doğrudan yıllık savunma ve güvenlik giderlerine dayalı tahmini bir hesaplamadır.
Dolaylı ekonomik kayıplar (altyapı zararı, iç göç, yatırım kaybı gibi) bu analize dahil edilmemiştir. Ancak toplam maliyetin bu kalemlerle birlikte nominal olarak 500 milyar doları aşabileceği birçok çalışmada vurgulanmaktadır.
Yukarıdaki grafik, Türkiye’nin 1984’ten 2024’e kadar PKK ile mücadele kapsamında yıllık (sol) ve kümülatif (sağ) tahmini harcamalarını göstermektedir.
B- Yıllık Askerî ve Güvenlik Harcamalarının Payı Üzerinden Hesaplamanın Teyidi
Aşağıdaki tablo, Türkiye’nin 1984–2024 yılları arasında savunma bütçesinden PKK ile mücadeleye tahmini olarak ayırdığı payları göstermektedir. Her dönem için ortalama savunma gideri ve bu giderin PKK ile mücadeleye ayrılan kısmı yüzdesel olarak tahmin edilmiştir. Bu yöntemle yıllık tahmini harcamalar belirlenmiştir.
Dönem Yıllık Ortalama Savunma Gideri (Milyar $) PKK ile Mücadele Payı (%) Yıllık Tahmini PKK Gideri (Milyar $)
1984–1990 2.5 50 1.25
1991–2000 5.5 60 3.3
2001–2010 8.0 50 4.0
2011–2020 15.0 40 6.0
2021–2024 20.0 40 8.0
Grafikte, farklı dönemlerde Türkiye'nin ortalama savunma harcamaları ile bu bütçeden PKK ile mücadeleye ayrılan tahmini yıllık paylar gösterilmektedir.
Buna göre örneğin, 2019 yılında Türkiye’nin savunma harcaması yaklaşık
20 milyar $
olup, bunun en az %30–40’ının iç güvenlik ve PKK ile mücadeleye gittiği öngörülmektedir.
Hazırladığım analizde sunduğum
221 milyar dolarlık toplam maliyet, nominal dolar değerleriyle
hesaplanmıştır. Yani her yıl için o yılki
yaklaşık savunma bütçesi ve tahmini PKK payı
esas alınarak (bugünkü dolar değerleriyle değil), o dönemin döviz kuru ve fiyat seviyelerine göre nominal olarak ele alınmıştır.
Bu Ne Anlama Geliyor?
1990’larda yapılan 1 milyar $’lık harcama, 2024’teki 1 milyar $ ile aynı satın alma gücüne sahip değildir.
Bu nedenle
reel değerle karşılaştırıldığında
, 221 milyar $’lık toplam maliyetin
dolar bazında bugünkü alım gücüyle 400 milyar $ olabileceği
tahmin ediyoruz.
Grafikte mavi çizgiyle yıllık reel maliyetler, kırmızı kesikli çizgiyle ise kümülatif toplam maliyet gösterilmektedir.
TCMB’nin arttırılan faiz ve uğraşıya rağmen net döviz rezervini 50 milyar dolara çıkarabilmesi cari açık veren Türkiye için önemli bir başarı addedilirken, terörle mücadele için harcanan kaynakların üretime, istihdama ve rezervlere aktarılması ile bambaşka bir Türkiye Dünya sahnesinde yerini alacaktır.
Şimdi bu verilere baktığımızda dünyanın yükü Türkiye’nin omuzlarından kalkıyor demek yanlış bir ifade olur mu?
Asla olmaz!
Bu safhadan sonra Türkiye, doğu şehirlerinin de ekonomiye muhteşem katkılarına şahit olacaktır. Turizmden gıdaya, sanayiye muhteşem bir şahlanış bizi bekliyor.
Sn. Erdoğan’a ve Sn. Bahçeli’ye aldıkları sorumluluk ve kullandıkları irade nedeniyle gönülden müteşekkiriz. Şehitlerimize ve ailelerine minnettarız. Rabbim misliyle kendilerini onurlandırsın.
Kullanılan Kaynaklar ve Açıklamalar:
- Hilmi Özkök (Genelkurmay Başkanı, 2005): 1984–2005 dönemi yaklaşık 100 milyar $
- Armağan Kuloğlu (Emekli Tümgeneral, 2012): Terörle mücadele maliyeti 300+ milyar $
- Recep Tayyip Erdoğan (Cumhurbaşkanı, 2015): 300 milyar $’ı geçtiğini beyan etti
- SIPRI, TEPAV, MSB bütçe verileri: Yıllık savunma giderleri ve iç güvenlik tahminleri
- TBMM Tutanakları, medya arşivleri, bütçe raporları (1984–2024)
#Ekonomi
#Terörsüz Türkiye
#Mehmet Akif Soysal
