Sömürgeciliğin fikir babası ve ilginç çelişkilerin adamı Rahip Vitoria’nın “tabiatları gereği korkak, ahmak ve üstelik bilgisiz olduklarına” hükmederek, bu zavallıları korumak maksadıyla, “…meşru miras, bağış, değiş tokuş, satın alma, haklı savaş, seçim ya da diğer herhangi bir hukuki sıfatla evrensel hakimiyete” sahip olamayacağını dolayısıyla dünyanın efendisi olsa bile bu gerekçelerle barbarların topraklarını işgal edemeyeceğini ya da onların efendilerini azledip yerlerine yenilerini getiremeyeceğini,
Sömürgeciliğin fikir babası ve ilginç çelişkilerin adamı Rahip Vitoria’nın “tabiatları gereği korkak, ahmak ve üstelik bilgisiz olduklarına” hükmederek, bu zavallıları korumak maksadıyla, “…meşru miras, bağış, değiş tokuş, satın alma, haklı savaş, seçim ya da diğer herhangi bir hukuki sıfatla evrensel hakimiyete” sahip olamayacağını dolayısıyla dünyanın efendisi olsa bile bu gerekçelerle barbarların topraklarını işgal edemeyeceğini ya da onların efendilerini azledip yerlerine yenilerini getiremeyeceğini, mallarına el koyamayacağını ve onlardan vergi toplayamayacağını söylemesi, bugün itibariyle ABD-İsraili’nin Gazze’de yaptığı soykırıma daha 1500’lü yıllarda şu cevazı vermesine mani değildir:
“Eğer barbarlar ister efendilerince ister halk olarak, İspanyolların özgür bir biçimde İncil'i vaaz etmelerini engellerlerse, İspanyollar herhangi bir kışkırtma nedenini ortadan kaldırmak için ilk olarak onlarla muhakeme ettikten sonra, onların iradesine
aykırı olsa bile
bu insanların
Hıristiyanlaştırılma
sı için vaaz verebilir ve çalışabilirler ve eğer gerekirse, İncil'in vaaz edilmesi için gereken güvenliği ve fırsatı sağladığı sürece,
silaha başvurabilir
ve onlara
savaş açabilirler
. Ve eğer İspanyolların vaaz vermesine izin verir, fakat Hıristiyanlığa geçenleri öldürerek ya da cezalandırarak veya tehdit ederek ve korkutarak Hıristiyanlaştırmayı engellerlerse de aynı şey geçerlidir. Bu açıktır, çünkü (…), barbaların bu davranışları İspanyollara karşı bir haksızlık teşkil eder ve dolayısıyla İspanyolların savaş için haklı sebepleri vardır. İkinci olarak, bu bizzat kendi hükümdarlarının haklı bir şekilde zarar veremeyeceği – kendi çıkarlarına aykırı olur; öyleyse İspanyollar
ezilmiş ve haksızlığa uğramış olanlar adına savaş
açabilirler, özellikle de böylesine önemli konularda.” (Dersler, trc.: Ali Dokuzlu – Cansu Muratoğlu – Merve Sağıroğlu, Dost)
Modernliğin yeni kılığı olarak sömürgeciliğe has kılınan yeni rollerin, Vitoria’nın “haksızlık teşkil eden… ve savaş için haklı sebeplerin” günümüzde
özgürleştirme
ye,
demokratikleştirme
ye, azınlıkların haklarını
koruma
ya… evrildiği bilindiğine göre başta onun lanetlenmesi son derece makul görünmektedir. Üstelik günümüzde, sömürgecilerin içerideki elemanlarını, yani beslemelerini ya da tımar ettiklerini korumak bahanesiyle savaş açmaları, istilaya kalkışmaları da sürüyorken…
Hazır söz buraya gelmişken
Özgür Özel
’in sömürgecilere kapılanma nedenleri üstünde özetle durabiliriz.
Gerçi Özel temsil ettiği örnekte yalnız da değildir. Hainliği aşikâr olunca Alman sarayına sığınan, eşkıyalık yaptığı için tutuklandığında AB’nin özel korumasına mazhar olan, hırsızlık iddiasıyla yargılanmak üzere kodese tıkıldığında adına
özel ödül
ternesiyle
kimlik
yani
aidiyet
tescilli koruma belgesi düzenlenen… kişi ya da kişiler Vitoria’nın sözüm ona hakkını savunduğu barbarlara, yerlilere, vahşilere dün olduğu gibi bugün de dahildir.
Burada Hannah Arendt vari bir yaklaşımla, Özel ve yoldaşlarını hainlikle suçlamak doğru değildir. Velev ki sömürgecilere kapılanma ve onların vesayeti altında olmaları bakımından böyle nitelenebilseler bile onları ve malum tutumlarını belirleyen asıl husus
göbeklerinin
çok evvelden sömürgeciler tarafından
kesilmiş
olması nedeniyle, olanları velinimet sayan bir zihniyet içinde yaşamış ve yaşıyor bulunmalarıdır.
Buna göre, kendilerinin iktidardan kovuldukları bir yerde, demokratik seçimler yoluyla iktidara sahip olan herkes daha baştan barbar, terörist, gerici, dinci, yabani, nobran, kaba… olmaya mahkumdur.
Kendilerinden olmayan bu muktedirlerin yaptıkları her iş,
uygarlık
kelimesiyle aynı anlamda kullandıkları
Batı
’dan bir adım daha uzaklaşmak anlamına geldiği için külliyen kötüdür: Hizmetlisi oldukları sömürgecilerden silah almak yerine silah üretmişlerse bunlar tenekedir; sömürgecilerin sivil havacılıktaki üstünlüğüne zarar verecek şekilde yeni alanlar inşa etmişlerse, orası kesin bataklıktır; Asya ve Avrupa kıtalarını birleştiren köprüler, tüneller, geçitler yapmışlarsa bunlar ya çürüktür ya da su sızdırmaktadır…
İşbu nedenlerle Özel ve yoldaşlarını hain olarak nitelemek kolaycılıktır. Zira onlar Vitoria’nın emanet ettiği zihniyetin içinde yaşayarak, sömürgeci efendilerine karşı normal görevlerini yerine getirmekteler. Dolayısıyla yaptıkları hırsızlık, arsızlık, yolsuzluk vb. nedenlerle
yakaları adalet tarafından toplandığında
hemen Almanya, ABD, İngiltere ve Fransa’ya… koşmaları normaldir. Çünkü onların yakaları, -emrinde bulundukları güçlerin özel korunması nedeniyle- başka hiçbir güç tarafından asla toplanamaz.
Bu hususu da ilettiğimize göre, artık -vadettiğimiz üzere- Vico’ya uğrayabiliriz.
#sömürgecilik
#Özgür Özel
#Ömer Lekesiz
