Dijital dönüşümün ivmelendiği, yapay zekânın (YZ) iş süreçlerine hızla entegre edildiği bu yeni dönemde işsiz kalır mıyım korkusu hala baş köşedeki yerini koruyor. Bu korku gittikçe sadece bireysel düzeyde bir kaygıyı değil toplumsal da bir gerçeği yansıtır hale geliyor. Yapay zekânın gerek işgücü piyasasında gerekse toplumsal hayattaki etki kapasitesi arttıkça işsizlik korkusu ile değersizlik korkusu arasında kıyasıya bir rekabet görünür hale geliyor. Yapay zekânın gelmiş olduğu seviye âtıl durumdaki
Dijital dönüşümün ivmelendiği, yapay zekânın (YZ) iş süreçlerine hızla entegre edildiği bu yeni dönemde işsiz kalır mıyım korkusu hala baş köşedeki yerini koruyor. Bu korku gittikçe sadece bireysel düzeyde bir kaygıyı değil toplumsal da bir gerçeği yansıtır hale geliyor. Yapay zekânın gerek işgücü piyasasında gerekse toplumsal hayattaki etki kapasitesi arttıkça işsizlik korkusu ile değersizlik korkusu arasında kıyasıya bir rekabet görünür hale geliyor.
Yapay zekânın gelmiş olduğu seviye âtıl durumdaki işgücüne “ben işsizim” deme dönemini kapatıyor. Bunun yerine
ben kendimi yenilemedim ya da becerimi güncellemedim gerçeği ile yüzleşme döneminin kapıları aralanıyor. Eski sürüm yeteneklerle bugünün piyasasında “404-Meslek bulunamadı” hatası almak sıradan hale geliyor.
Yapay zekâ, sabah işe bizden önce gidiyor; dosyaları okuyor, müşteri analizi yapıyor, hatta şirketin toplantı notlarını bile kendisi tutuyor. Yani sadece çalışmıyor, aynı zamanda çalışanı da inceliyor. Hal böyle olunca mesele işten öte işe yararlık şemsiyesi altında toplanıyor. Aslında sorunun yapay zekâ olmadığı gerçeği yüzümüze yüzümüze vuruyor.
Kabul edelim ki yapay zekâ işçiyi işten atmıyor; “sürümü desteklenmeyen” kişiyi dışarıda bırakıyor. Bu durum, günümüzde işten çıkarılma değil, güncelleme almama tehdidinin baş göstermesine neden oluyor.
Artık kariyer yolculuğu bir yarış olmaktan çıkıp, bir güncelleme sürecine dönüşüyor.
Diploma, tecrübe, geçmiş başarılar bir yere kadar taşıyor; asıl belirleyici olan, bugünün dilini ne kadar konuşabildiğin oluyor. Dijital çağda sabit kalan değil, adapte olan ayakta kalıyor. Çünkü bu yeni düzende en güçlü olan değil, en uyum sağlayan tutunuyor.
Değişime direnmek yerine, değişimin bir parçası olmak bizi geleceğe taşıyor.
Kendini yeniden tanımlamaya cesaretin yoksa, sistem seni “kullanıcı dışı” olarak işaretliyor. Geldiğimiz noktada kabul edelim ki, yapay zekâ işleri bitirmiyor, onları değiştiriyor, dönüştürüyor. Ve dönüşümde senin pozisyonun ne? Sistemin içinde güncel bir sürüm müsün, yoksa yedek klasörde unutulmuş bir özgeçmiş mi? Güncellenemeyen kayboluyor, dönüşemeyen dışarıda kalıyor. Eğer bu dönüşüme hazır değilsen işsizsin sen, işsiz kal!
EMEK DEĞİL NİTELİK EVRİLİYOR
PwC’nin 2025 Küresel YZ İş Barometresi raporu başta âtıl işgücü olmak üzere dijital devrime mesafeli olanlarımızın yaşadığı korkuların pek çoğunun gerçeklikle bağdaşmadığını ortaya koyuyor. Rapora göre yapay zekâ, çalışanları sistem dışına itmek bir yana, onları daha değerli hale getiriyor. Rapor, “
YZ işlerimizi elimizden alacak” korkusunun bir şehir efsanesi olduğunu gözler önüne sermekle kalmıyor, yapay zekânın emeğimizi değersizlştirecek ön yargısının da boşa çıktığını ortaya koyuyor. Rapora göre YZ becerisine sahip çalışanlar, aynı işi yapan ancak bu becerilere sahip olmayanlara kıyasla %56’ya kadar fazla ücret alıyor. Bu, yalnızca ücret artışı değil; aynı zamanda nitelikli emeğin yeniden tanımlanması anlamına geliyor.
Örneğin tarım sektöründe YZ destekli verimlilik sistemleri kullanan çiftçilerin üretim çıktıları artarken, bu sistemleri yöneten çalışanların gelirlerinde de artış gözlemleniyor. Aynı şekilde, inşaat sektöründe robotik otomasyon sistemlerini kullanabilen mühendis ve teknikerlerin piyasa değerleri yükseliyor. Yapay zekâ sadece üretimi hızlandırmıyor; aynı zamanda daha fazla katma değer ortaya çıkaran, analiz yapabilen, karar destek süreçlerinde etkin rol alabilen çalışanları öne çıkarıyor. Eskiden emekle iş yapan kişi makbulken, artık veriyle düşünen kişi tercih ediliyor. Bu da işgücü piyasasında, teknik beceriler kadar analitik düşünme ve dijital okuryazarlığın da temel yetkinlikler haline gelmesine neden oluyor.
5 BÜYÜK YZ EFSANESİ VE GERÇEKLER
Efsane
: YZ verimliliği düşürür.
Gerçek
: YZ’nin en yoğun kullanıldığı sektörlerde çalışan başına düşen gelir, diğerlerinden 3 kat hızlı artıyor. YZ, işleri kolaylaştırmakla kalmıyor; üretkenliği dönüştürüyor.
Efsane
: YZ maaşları bastırır.
Gerçek
: Otomasyon rutin işleri alıyor, kalan işleri daha anlamlı hale getiriyor. YZ becerisi olanlar, %56 daha yüksek maaş alıyor.
Efsane
: YZ işsiz bırakır.
Gerçek
: YZ’ye en çok maruz kalan mesleklerde iş ilanları artıyor. İşler yok olmuyor, evriliyor. Sorun YZ değil; yeni becerileri olmayan insan sayısı olarak öne çıkıyor.
Efsane
: Otomasyon eşitsizliği artırır.
Gerçek
: Kadınlar, YZ’ye açık iş kollarında erkeklerden daha fazla temsil ediliyor. Bu doğru yönlendirilirse, eşitsizlik değil, fırsat eşitliği doğuruyor.
Efsane
: YZ işleri basitleştirir, beceriyi azaltır.
Gerçek
: Rutin işler gidince, kalan işler daha yaratıcı, stratejik ve eğlenceli oluyor. Artık sadece iş yapmak değil, düşünerek iş yapmak değerli hale geliyor.
Yapay zekânın hızla değiştirdiği dünyada artık ülkelerin en değerli kaynağı beceri. Üstelik bu sadece üniversite diplomasını değil; sürekli öğrenen, teknolojiye ayak uyduran ve analitik düşünebilen bir kültürü gerektiriyor. Eğitim ve beceri kazandırılmadan nicelik olarak artan insan sayısı avantajın ötesinden toplumsal bir yük haline gelme riski taşıyor. Bilgiye erişimin bu denli kolay olduğu bu dönemde doğru yönlendirmenin ötesinde yönsüz bırakılan kitleler işsiz kalmak bir yanda gelecek denkleminde dışında kalma ihtimali ile karşı karşıya iken buluyorlar kendilerini.
Sahip olduğumuz genç ve enerjik nüfusu, doğru eğitim reformları, beceri kazandırma programları ve insana odaklı insani politikalarla büyük bir avantaja dönüşme fırsatı önümüzde duruyor.
Bu fırsatı güce dönüştürmeden önce âtıl kalan zihinleri de dönüştürme zorunluluğumuz giderek artıyor.
Bizde yükselmek için eğilmen gerekiyorsa, o merdiven değil zincirdir.
#yapay zeka
#meslek
#Özgür Bayram Soylu
