Bir önceki pazar yazımda İstanbul Bienali’nden dikkatimi çeken eserlerden bahsetmiştim. Bu yazıda da bu eserlere devam edeceğim. İlk durağım Külah Fabrikası. Giriş katındaki Claudia Pages Rabal’ın Beş Savunma Kalesi isimli eseri 34 dakikalık bir videonun etrafında şekillenen bir yerleştirme. Tavanda bir kubbe şekilde asılı olan LED ekranlar sanatçının memleketi Katalan bölgesindeki İslami mimarileri andırıyor. Eseri tam olarak izleyebilmek için yatak pozisyonda olmanız gerekiyor. Bunu yaparken de
Bir önceki pazar yazımda İstanbul Bienali’nden dikkatimi çeken eserlerden bahsetmiştim. Bu yazıda da bu eserlere devam edeceğim.
İlk durağım Külah Fabrikası. Giriş katındaki Claudia Pages Rabal’ın Beş Savunma Kalesi isimli eseri 34 dakikalık bir videonun etrafında şekillenen bir yerleştirme. Tavanda bir kubbe şekilde asılı olan LED ekranlar sanatçının memleketi Katalan bölgesindeki İslami mimarileri andırıyor. Eseri tam olarak izleyebilmek için yatak pozisyonda olmanız gerekiyor. Bunu yaparken de hem izleyen hem de izlenen pozisyonunda oluyorsunuz. “Eserde feodal çatışmalar, İslam dünyasından mühendislik başarıları ve sömürgecilik tarafından unutturulanlar gibi tarihsel atıflara milliyetçilik, sınırlar ve aidiyetsizlik üzerine düşünceler eşlik ediyor.”
Bienalin merkezi diyebileceğimiz Zihni Han ise son derece ilginç bir karşılaşma oldu benim için. İstanbul Modern’in hemen yanıbaşında olan bina daha önce, belki önünden yüzlerce kez geçmiş olmama rağmen, hiç dikkatimi çekmemişti. İlk bahsedeceğim sanatçı Chen Ching-Yuan. İlk bakışta klasik, sıradan natürmort gibi görünen eserler son derece alışıldık sahnelerin resmedilmesi izlenimini veriyor. Kovid-19 salgını süresince üretilen eserler neyin değiştiğini resmetme iddiası da taşıyor.
Zihni Han’da bölgemizden çok fazla sanatçının eseri olması dikkat çekici. Nijeryalı sanatçı Karimah Ashadu’nun 8 dakikalık Makine Çocukları isimli videosu Nijerya’nın madencilerini, Palm yağı üreticilerini emek merkezli olarak ele alıyor.
Gazzeli sanatçı Sohail Salem’in Gazze Günlükleri belki de bienaldeki en güncel eser. Halen Gazze’de yaşamını sürdüren sanatçının Gazze Günlüklerini Dubai’de yer alan Jameel Art Center’da gördüğümde çok etkilenmiştim. Gazze’nin kalbinden gelen bu eserler bienalin karakterini de gözler önüne seriyor. Sanatçının UNRWA (Birleşmiş Milletler Yakın Doğu’daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı)sın verdiği defterlere tükenmez kalemlerle yapılan çizimler soykırımı gözler önüne seriyor. Sanatçının “İmdat Çağrısı” başlıklı metni ise Gazze’yi unutmamız gerektiğini bize hatırlatıyor. Bakın sanatçı ne diyor:
Bombardıman yüzünden beynim hasar görmüştü.
Deyr El Balah'ta çizim yapmaya başladım. Zihnimde biriktirerek sakladığım ıstıraptan kurtulmam elzem oldu, bilhassa da en acı hatıramdan: Tahliye sırasında şehitlerin bedenlerini çiğneyerek yürümeye zorlanışım.
Toprağından edilenlerin yarattığı kalabalık ve radyodan yükselen haberlerin gürültüsü... Her sabah etrafımdan soyutlanıp çizmeye çabaladım. Küçük çizimlerim keskin ve huzursuzdu; korkuyu ve öfkeyi daracık bir defter sayfasına sıkıştırıyordu.
Huzur barındırmayan çalakalem çizimler. Mevcut koşulların ürünleri.
Boş sayfalara uygulanmış rengin ötesinde, bir iç çalkantının birikimi - hepsi halimin, hırslarımın, umutlarımın ve acımın küçük ölçekte birer yansıması.
Abdullah al Saadi’nin Taş Terlikleri ise Birleşik Arap Emirlikleri’ndeki yaşama dair ipuçları barındırıyor. Terlik o bölgede günlük hayatın vazgeçilmez bir parçası. Ama parmak arası terlikler pek kullanılmıyor. Bu terliklerin taşlara bağlanmasıyla hem yürümenin imkansızlığı hem de emirliklerdeki çok hızlı modernleşme ele vurgulanıyor.
Mısırlı sanatçı Rafik Greiss’in üç eseri yer alıyor bienalde. Beni bienalde en çok şaşırtan eser sanatçının En Uzun Uyku isimli 10 dakikalık eseri oldu. Video eserlerde eserin ortasından izlemeye başlama ihtimaliniz son derece yüksektir. Bazen bu yüzden eseri anlamakta zorluk çekmek veya eserin anlatımının bozulması da söz konusu olabilir. Ben de eseri ortasından izlemeye başladım. İlk karşılaştığım sahne, tahminen Mısır’da kaydedilmiş, bir zikir sahnesiydi. Bir an neye uğradığımı şaşırdım. Bie mevlid esnasında çekilmiş bu görüntülerden oluşan eseri görünce ister istemez nereden nereye geldiğimizi düşündüm. Eseri izlerken yanımda bulunan teyzeler de benzer şeyi düşünmüş olacaklar ki “cık cık cık” diyerek odayı hızlıca terk ettiler. Çıkarken “Bu da sanat mı şimdi?” dediklerine kulak misafiri oldum. Eğer bir sanatçı olsaydım İstanbul Bienali’nde sergilenen bu eserin karşısında insanların nasıl tepkiler verdiklerini kaydettiğim bir eser üretmek isterdim.
#aktüel
#hayat
#Samed Karagöz
