Siyonizm nedir?

Siyonizm’in ne olduğuna dair soruların gittikçe artıyor olması Türk fikir hayatı açısından önemlidir. Hazır cevaplarla yetinmek yerine bugünün ihtiyaçlarına cevap arayışı içinde olmak saygı değer bir tutumdur. Seksenli yıllara damgasını vuran Yahudilik ve Siyonizm gibi kitaplarla şöhrete erişen kişi ve çevrelerin İsrail ile ilişki içinde oldukları sonradan anlaşılmıştı. Bu ilişkiler ortaya serilince çoğu kimse şaşırmış ve bu duruma anlam verememişti. Daha önce birkaç defa dile getirdiğim için tekrar etmek istemiyorum ama bu tarz kitapları okumadım ve bunlardan hiçbir zaman herhangi sağlıklı sonuca ulaşılacağını da düşünmedim. Geçmişte bunun anlaşılmamasına hayret etmiştim. Çünkü bu tarz çalışmalarda ne Yahudilik ve Siyonizm hakkında makul sorulara cevap aranıyor ne de olguları yerli yerine oturtabileceğimiz bir bağlam kuruluyordu. Bugün ise o günlerin tam zıddına olarak sahici soruların gündemimize girdiğini söyleyebilirim. Bu sorulara belirli bir bağlam içinde cevap verip veremeyeceğimiz ayrı bir mesele fakat bugünün sorularını komplo teorilerine ve teorisyenlerine teslim etmemek gerektiğine eminim.

Haddizatında Siyonizm ortaya çıktığı dönem olan 19. yüzyılın en önemli özelliklerini üzerinde taşıyan bir harekettir. Fayez A. Sayegh’in “Filistin’de Siyonist Kolonyalizm” gibi bugün hâlâ önemini kaybetmemiş yazılarda Siyonizm’in kolonyalist nitelikleri ayrıntılı bir şekilde gösterilmiştir. Edward Said ve Roger Garaudy de ilgili çalışmalarında 19. yüzyıl müstemlekeciliğini asıl bağlam olarak görmüşlerdir. Said’in “Oryantalizm”indeki eleştirel yaklaşımını kolonyalizmi göz ardı ederek anlamak kabil değil. Bu çerçevede anahtar kelimelerin peşine takılan araştırmacıların çok kısa zamanda zengin bir literatüre ulaşacağını söyleyebilirim. Örneğin Filistin ve yerleşimci kolonyalizm anahtar kelimeleri okuru az bir çalışma ile şaşırtıcı sonuçlara ulaştıracaktır. Bu alanda keşfedilecek kaynaklar, Roger Garaudy’nin ifade etiği gibi Yahudilik içinde bir ayrışmayı gösterecektir. Bunun Yahudilik içinde de büyük bir mesele olduğunu keşfedenler muhakkak şaşıracaktır. Çünkü özü itibarıyla Siyonizm “Yahudi Batılılaşması”ndan ibarettir ve bu hareket ile Yahudilik içinde büyük bir ayrışma ortaya çıkmıştır. Fakat Siyonistler İngiltere-ABD güdümünde bir hareket olduğu için dönemsel başarılar Siyonizm’i başat aktör hâline getirmiştir.

Yahudi Batılılaşması kavramını özellikle kullandım. Daha önce benzer bir kavram ile karşılaştığımı hatırlamıyorum fakat Siyonizm’in kurucu figürlerinin Avrupa kolonyalizmini temsil etme gayretiyle hareket ettikleri çok açıktır. Kolonileştirme bağlamında ortaya çıkan ilk teşkilatlar şunlardır: Jewish Colonial Trust (1898), Colonization Commission (1898), Jewish National Fund (1901) ve Palestine Office (1908). Bunlar Siyonist örgüt tarafından kurulan ilk kurumlardı. Palestine Jewish Colonisation Association (1924) adlı Siyonist teşkilatı da bunlara ilave etmemiz gerekir. Süreci daha genel bir çerçeveden görmek isteyenler Jewish Colonisation Association (1891) adlı teşkilatı da inceleyebilir. Bu kurumlar ile Yahudi Batılılaşması arasındaki bağlantıyı merak edenler, Doğu Avrupa Yahudilerinin medenileştirilmesi projesine odaklanmalıdır.

odaklanmalıdır. Elbette sıraladığımız bu teşkilatları ve Siyonizm hareketini çok daha genel bir bağlama yerleştirmemiz gerekir. Bunun için de 19. yüzyıl İngiltere kolonyalizminin Doğu Akdeniz siyasetine odaklanmak gerekir. Garaudy’nin “İlahî Mesajlar Toprağı Filistin” adlı eserinde yer alan şu paragraf son derece önemlidir:

“1865 yılında, Londra’da ilk Filistin araştırmaları merkezi Palestine Exploration Fund kurulduğunda, hedefi açıkça belirlenmişti. Bu vakfın senedi, ‘Eski Ahit’te anlatılanları aydınlığa kavuşturmak için, Kutsal Toprak’ta kesin ve sistemli, arkeolojik, topografik, jeolojik ve etnolojik bir araştırma yapmanın’ söz konusu olduğunu açıkça belirtir.”

" Bunlar oldukça sistemli bir harekete işaret eder ve süreci aydınlatmak isteyenler sıraladığımız kurumlar üzerine yoğunlaşmalıdır. Alliance Israélite Universelle gibi kurumların çalışmalarını da kolonyalizm bağlamına yerleştirmek gerekir. Bu, hem İngiliz-Fransız rekabetini anlamaya hem de İslam coğrafyasında ortaya çıkan benzer hareketleri izah etmeye imkân verecektir. Nihayetinde FETÖ İslam coğrafyasında İngiliz-ABD projesi olarak şekillenmiş bir harekettir. Onlar da 15 Temmuz’da eşi görülmemiş bir şiddet ile kendi vatandaşları üzerine ölüm yağdırmışlardı. Her iki harekette dinî referanslar önemli bir yer tutar fakat geleneksel dinî anlayışların dışına çıkmışlardır. Hatta içinden çıktıkları dinin kurallarını yok saymışlardır.

Bu benzerlikleri izah etmek için aynı kaynaklara yönelmek gerekir.