16Mayıs’ta İstanbul’da gerçekleştirilen Ukrayna-Rusya barış müzakereleriyle ilgili bir yazı kaleme almış, bazı perde arkası bilgilerle “Rusların talepleri Ukrayna için ağır” demiştim (Putin İstanbul’da Elini Gösterdi, 20 Mayıs). Gelişmeler İstanbul müzakerelerinin ardından hız kazandı. Putin, inisiyatifi eline geçirdiğini artan saldırılarla gösteriyor. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, tarafları masaya oturtmak, Türkiye’nin barış formüllerini anlatmak için başkentler arasında mekik dokuyor. Bu esnada
16Mayıs’ta İstanbul’da gerçekleştirilen
Ukrayna-Rusya barış müzakereleriyle
ilgili bir yazı kaleme almış, bazı perde arkası bilgilerle “Rusların talepleri Ukrayna için ağır” demiştim
(Putin İstanbul’da Elini Gösterdi, 20 Mayıs).
Gelişmeler İstanbul müzakerelerinin ardından hız kazandı. Putin, inisiyatifi eline geçirdiğini artan saldırılarla gösteriyor.
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan,
tarafları masaya oturtmak, Türkiye’nin barış formüllerini anlatmak için başkentler arasında mekik dokuyor. Bu esnada kriz,
Batı-Rusya geriliminden AB-Rusya karşılaşmasına evriliyor.
Avrupalı liderlerin amacı savaşı Rus topraklarına taşımak. Bu önemli bir kırılmadır. Anlatayım.
PUTİN MASAYA NEDEN OTURDU?
Rusları İstanbul’a getiren şey
ABD Başkanı Trump’ın
Moskova’yla ilgili hoşnutsuzluğuydu. Trump, ABD-Rusya arasında yapılan görüşmelerin ardından “ateşkes ve barış” için bir ilerleme olmadığını gördü. AB, ateşkese yanaşmaması halinde Rusya’ya yeni yaptırımlar açıklayacağını ilan ederken, bunu Trump’la konuşarak yaptı. Putin, Trump göreve geldikten sonra oluşan
Transatlantik
çatlaktan yararlanıyordu. ABD-AB arasında açılan makas,
Ukrayna Cumhurbaşkanı Zelenski’nin
Oval Ofis’te haşlanması, Washington’un her fırsatta Avrupalı liderlerle didişmesi Moskova için bulunmaz bir fırsattı. Karşı cephe bölünmüştü. Putin bu statüko korumalıydı. Aynı zamanda Ruslar, müzakere
masasında geçen her dakikanın sahada yeni bir kazanıma
zaman tanıyacağını görmüştü.
Ruslar İstanbul’da masaya bu motivasyonla oturdu ama kısa vadede uzlaşmaya pek niyetleri yoktu. İstanbul’da, Ukrayna’nın önüne
ağır maddelerden oluşan beş
şart koydular. Bu beş maddeden en kritiği ateşkesle ilgili olandır. Ruslar ateşkesin mümkün olabilmesi için Ukrayna’nın, ülkenin doğusundaki beş bölgeden askerini çekmesini ve bu toprakların Rus toprağı olarak tanımasını şart koştular.
TRUMP ARADAN ÇEKİLDİ
İstanbul müzakerelerinin ardından yapılan
Trump-Putin görüşmesi (19 Mayıs) krizin geleceği ile ilgili kritiktir.
Putin bu telefon görüşmesinin ardından “Ukrayna ihtilafına neden olan temel nedenler ortadan kalkmalı” diyerek pozisyonunu koruduğunu gösterdi. Trump, görüşmenin hemen ardından Zelenski ve Avrupalı liderlerle görüştü. Batı basınına göre, muhataplarına “Putin ateşkes ilan etmek istemiyor çünkü savaşı kazandığına inanıyor” demiş. Bir adım daha ileri gitmiş… Rusya’ya yönelik yeni yaptırım uygulamak istemediğini söylemiş…
“Neticede bu benim savaşım değil”
ifadesini kullanarak.
Rusya’nın Ukrayna’ya büyük saldırısı bu görüşmeden sadece altı gün sonra gerçekleşti.
Ukrayna, 298 drone, 69 füzeyle vuruldu. Putin’in gözünde Trump’ın “çılgın”, “ateşle oynuyor” vurgulu göstermelik tepkilerinin bir önemi yok. Ancak Almanya’dan gelen bir açıklama bir hayli dikkat çekici.
HEDEF RUS TOPRAKLARI
Batı, Ukrayna’ya sadece kendisini savunması için yardım etti. Ruslara saldırabilmesi için değil. Ukrayna’yı desteklediler ama Rusların hışmını çekmeyecek düzeyde kalibre edilmiş bir destekti bu. Ukrayna ordusuna verilen uçak ve füzelerin Rus topraklarında kullanılması yasaktı örneğin. Menzili sınırlıydı. Sahada zor günler geçiren Ukrayna uzun bir süredir bu yasağın kaldırılmasını istiyordu. Şimdi bu pozisyon terk ediliyor.
Almanya Başbakanı Merz,
Kiev’le ortak füze üretimine başlayacaklarını açıklarken, Ukrayna’ya verilen
füzelerin menzili ile ilgili kısıtlamaların da kaldırıldığın
ı duyurdu. Bu, Rus topraklarının yakında hedef alınacağı anlamına geliyor.
FİDAN’IN MEKİK DİPLOMASİSİ: ADRES İSTANBUL
O halde karşımızda ABD’nin kendisini geri çektiği, Avrupa ülkelerinin öne çıkacağı, çatışmaların Rus topraklarını da içerecek şekilde genişleyeceği bir tablo beliriyor.
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın
önce Moskova ardından Kiev’e uzanan, barış amaçlı mekik diplomasisini bu tabloyu dikkate alarak okumalı.
İstanbul’da kurulan masayı krizi kontrol etmek ve mümkünse barışa götürmek için bir fırsat olarak görüyor Ankara. Kalıcı bir anlaşma için henüz erken. Ama Fidan’ın deyimiyle “Bazı formüllerimiz var. Bunları taraflarla paylaşıyoruz.” (Bu formüllerin ne olduğunu sordum. “Önce Rus tarafına sunduk, şimdi Kiev’e sunuyoruz” denildi ancak detay verilmedi.)
Bu kapsamda önemli bir gelişme yaşandı. Avrupa savaşın seyriyle ilgili yeni kararlar alırken,
Fidan’ın Moskova ziyaretinin hemen ardından
, Rusya’dan “İkinci
tur müzakereler
yine İstanbul’da,
2 Haziran’da yapılsın”
teklifi geldi. (Kaynaklarıma sordum, yazıyı yazdığım saat itibariyle Ukrayna’dan henüz bir dönüş olmamış.)
ATEŞKES ŞARTLARI KONUŞULACAK
Ancak… Ukrayna’nın İstanbul’a “Hayır” diyeceğini sanmam. Son tahlilde Zelenski de ikinci tur müzakereler için aralarında İstanbul’un da olduğu üç yer önermişti. Bu yüzden
buluşmanın yine
İstanbul’da
olacağına kesin gözüyle
bakılıyor. Peki, bu kez İstanbul’da ne konuşulacak? Kaynaklarım, buluşmanın ilk tur görüşmelerin devamı olacağını, Rusya ve Ukrayna’nın ateşkes şartlarını yazılı hale getirme konusunda anlaştığını, Rusların yazılı teklifini yakında Ukrayna’ya ileteceğini,
ikinci tur müzakerelerde bu yazılı
şartların
ele
alınacağını
söyledi.
Ukrayna savaşı için kritik bir dönemeçteyiz. Bu savaş ya derinleşecek ya da barışa evrilecek. Önümüzde mayın çok. Diken üstünde bekliyoruz.
#Rusya
#Ukrayna
#Yahya Bostan
