Türkiye’de ekonomistler kendilerini şahin sanıyor. Kimse kendisini bugünkü merkez bankasından daha şahin zannetmemelidir, diye artık tekrar etmeme gerek kalmadı sanırım. Merkez faizi artırınca gene “merkez bankası rüştünü ispatladı,” yorumları yapıldı. Rüşt dedikleri şahinlik aslında. Rüşt başka bambaşka bir kavram. 350 baz puan artışı önden tahmin eden Goldman Sachs rüşt demedi gerçi. Kararlılık ve yetenek ispatı dedi. Acaba merkez bankası kaç defa daha şahinliğini, kararlılığını veya yeteneğini
Türkiye’de ekonomistler kendilerini şahin sanıyor. Kimse kendisini bugünkü merkez bankasından daha şahin zannetmemelidir, diye artık tekrar etmeme gerek kalmadı sanırım.
Merkez faizi artırınca gene “merkez bankası rüştünü ispatladı,” yorumları yapıldı. Rüşt dedikleri şahinlik aslında. Rüşt başka bambaşka bir kavram. 350 baz puan artışı önden tahmin eden Goldman Sachs rüşt demedi gerçi. Kararlılık ve yetenek ispatı dedi.
Acaba merkez bankası kaç defa daha şahinliğini, kararlılığını veya yeteneğini ispatlarsa ikna olacak sistem? Türkiye Ekonomi Modelinde yaşanan ortodoks cinnet hala geçmedi demek.
Faiz kararına ilişkin beklentisini beyan ederken “borsa faiz artışına olumlu tepki verebilir,” diyen dahi gördüm.
Bugünkü parametrelerle faiz artışına olumlu tepki verecek bir borsa vardıysa kapatılmalıdır.
Kapatılıp bir daha da açılmamalıdır. Çünkü rasyonalitesini kaybetmiştir.
Şahinlik artınca rasyonalite kayboluyor, demek.
Bir yanlış başkalarını getiriyor. Merkez bankası yıla yanlış bir kararla başladı. Bırakın Türkiye’yi dünya için en olağandışı zamandan geçerken toplantı sayısını sekize düşürdü. Kararlarının ölçüsüne boş geçtiği ayların etki ettiği algısına neden oldu.
Tabi bilanço pasiflerinin dolarizasyonuna çoktan başlamıştı. Yani işletmelerin borçlanmalarını döviz cinsinden yaptırmaya…
Bu arada olumlu bir şey oldu; rezervler arttı. Rezerv arttı dediysem yurtdışından bir fon girişinden bahsetmiyorum. O kısmın rezerve katkısı olsa olsa 5-10 milyar dolar.
Rezerv artışı yerlilerin geçici olarak döviz bozması ve esasen
altın cinsi rezervlerin yeniden değerlemesiyle
gerçekleşti.
Önce şunu bilmeli; hiçbir ortodoks altın rezervi biriktirmez. Ama ortodoks dönemde de altın rezervi arttı denecekse; madenlerden pay alınmasını düzenleyen mevzuat gereği derim.
Sonra şu bilinmeli; Türkiye’de sadece faiz lobisi yok, kur lobisi de var. Ben bu lobilerden de başka lobilerden de değilim. Ama dolar/TL için 41 seviyesi 38’den daha yerinde bir kur seviyesiydi.
Neden kur 41 görülmüşken 38’e düşürüldü, bilmiyorum. Kimse ekonomi yönetimini kur 41’e çıktığı için de suçlamazdı. Kurun çıkmasının gerekçesi ekonomik değildi.
En makul açıklama; döviz cinsi borcu olan şirketlerin sıhhatinin göz önünde bulundurulması olabilir. En sevimsiz açıklamaysa carry-trade yapanların küstürülmemesi olabilir. Başka da açıklama yok. Çünkü enflasyon beklentisi bozulsa bozulsa %35’e kadar bozulur. Bunda da herkes mutabık zaten. 350 baz puanlık artışı destekleyen JP, Goldman, Morgan Stanley gibi kurumlar sene sonu faiz beklentilerini güncelledi zaten. Sanırım %35 enflasyona göre güncelledi.
Peki, bu şartlarda rezervler neden satıldı. Bir başka ifadeyle dünya hassas bir döneme girmişken ekonominin en büyük güvencesi olan altınların getirisi neden zayi edildi? Trump
“altın kural, altını olanın koyacağı kuraldır,”
derken?
Gerçekten iktisat bilimi içinde atılan bu karşıt adımların bir izahı yok.
Faiz artacaktıysa rezerv neden satıldı, rezerv satıldıysa faiz neden artırıldı?
Üstelik rezerv satışı yapıldığı için Para Politikası Kurulu toplantısı öncesi genel beklenti, indirim döngüsünün sürmesinin iyimser olacağı ve fakat faizin değiştirilmeyeceği yönündeydi. O yüzden karar sürpriz oldu.
Ama sorun sürpriz olması değil. Sürprizler yapılmasının öteden bir sorun olduğunu zaten söylüyorum da bu sefer sürpriz o kadar büyük sorun değil.
Büyük sorun silsiledeki adımların çelişkisi…
Kuru mu korumalı, faizi mi, rezervi mi, hanehalkını mı, KOBİ’leri mi, döviz borçlularını mı, çelişkisi?
Bu her unsuruyla var olan bir çelişki yumağı değildi, var edilen bir çelişki yumağı oldu.
Şimdi halk mı güvende, imalatçılar mı? İşin ucunun en sonunda dokunacağı finansal kesim mi?
#ekonomi
#faiz
#Yusuf Dinç
