ABD’nin 2017’de yürürlüğe soktuğu CAATSA (Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele Yasası), özellikle Rusya ile savunma işbirliği yapan ülkelere karşı baskı aracı olarak uygulanıyor. Türkiye ise Rusya’dan aldığı S-400 hava savunma sistemleri nedeniyle bu yaptırımların hedefi olmuştu. Peki CAATSA nedir, hangi maddelerden oluşuyor, Türkiye’ye hangi yaptırımlar uygulandı ve bu süreç Ankara-Washington ilişkilerini nasıl etkiliyor? Erdoğan-Trump görüşmesinin ardından hangi açıklamalar yapıldı? İşte tüm detaylar...
CAATSA yaptırımları Türkiye’yi nasıl etkiledi? ABD, 2017’de yürürlüğe soktuğu yasa ile Rusya’dan silah alan ülkelere ekonomik ve siyasi yaptırımlar uyguluyor. Türkiye, S-400 alımı nedeniyle bu yaptırımların hedefi oldu. Savunma Sanayii Başkanlığı ve yöneticilerine yönelik kısıtlamalar, ABD ile ilişkilerde önemli bir krize neden olurken, Ankara bu tabloyu fırsata çevirerek yerli ve milli savunma sanayine ağırlık verdi. Peki CAATSA maddeleri nelerdir ve Türkiye’ye hangi yaptırımlar getirildi? İşte detaylar
ABD’nin “Hasımlarına Yaptırımlar Yoluyla Karşılık Verme Yasası” olarak bilinen CAATSA, özellikle Rusya, İran ve Kuzey Kore ile savunma ve enerji alanında işbirliği yapan ülkelere karşı 2017’de yürürlüğe girmişti. Son yıllarda ise Türkiye, Rusya’dan S-400 hava savunma sistemi satın alması nedeniyle bu yaptırımlardan etkilenen ülkelerden biri oldu.
CAATSA nedir?
CAATSA, İngilizce adıyla Countering America’s Adversaries Through Sanctions Act, ABD’nin çıkarlarına aykırı savunma ve enerji anlaşmalarına karşı devreye alınan bir yaptırım yasasıdır.
Yasa kapsamında 12 farklı yaptırım seçeneği bulunuyor. ABD Başkanı, hedef alınan ülke veya kurumlara bu maddelerden en az 5’ini uygulamak zorunda.
CAATSA maddeleri nelerdir? İşte 12 yaptırım türü
ABD İhracat-İthalat Bankası (Eximbank) desteğinin kesilmesi
ABD’nin ve uluslararası mali kuruluşların kredi vermesinin engellenmesi
ABD finans kurumlarından 10 milyon dolar üzeri kredilerin yasaklanması
ABD Merkez Bankası açık piyasa işlemlerinden dışlanma
Döviz üzerinden işlem yapılmasının yasaklanması
ABD finans kurumları üzerinden ödeme yasağı
ABD hükümetiyle alım-satım ve ihale yasağı
ABD’den ihracat lisansı verilmemesi
ABD’nin uluslararası finans kuruluşlarında kredilere karşı çıkması
Yaptırım listesine giren kişilere vize yasağı
Mal varlıklarının dondurulması
Başkanın uygun gördüğü ek finansal kısıtlamalar
Türkiye’ye uygulanan CAATSA yaptırımları
ABD, 2021 yılında Türkiye’nin S-400 alımını gerekçe göstererek yaptırımları devreye aldı.
Hedef alınan kurum: Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB)
Yaptırım kapsamındaki isimler:
İsmail Demir (SSB Başkanı)
Faruk Yiğit (Başkan Yardımcısı)
Serhat Gençoğlu (Hava Savunma ve Uzay Daire Başkanı)
Mustafa Alper Deniz (Grup Müdürü)
Türkiye’ye uygulanan yaptırımlar:
SSB’nin ABD’den ihracat lisansı alamaması
ABD ve bağlantılı uluslararası finans kuruluşlarından kredi kullanamaması
Yaptırım listesindeki kişilere vize yasağı
ABD’deki mal varlıklarının dondurulması
Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Trump’ın açıklamaları
Donald Trump, görev süresince yaptırımların Türkiye’ye uygulanmasını engellemiş ve Cumhurbaşkanı Erdoğan için “Çok büyük saygım var, Türkiye istediğini alacak.” ifadelerini kullanmıştı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan ise son açıklamasında, “CAATSA’da bir yumuşama var. Süreci daha süratli aşacağız.” diyerek ABD ile ilişkilerde olumlu gelişmelere işaret etti.
Türkiye için ne anlama geliyor?
CAATSA yaptırımları, özellikle savunma sanayi işbirliklerini, ABD’den teknoloji transferini ve uluslararası finansman imkanlarını sınırlıyor. Ancak Türkiye, bu süreçte yerli savunma sanayi yatırımlarına ağırlık verdi ve bağımsızlığını güçlendirmeyi hedefledi.
