Avrupa’da ötanazi ve yardımlı ölüm tartışmaları yeniden alevlenirken, Slovenya kritik bir referanduma hazırlanıyor. Çıkacak sonuç, Avrupa’nın “ölme hakkı” tartışmalarına yön verebilir.
Slovenya, pazar günü yapılacak referandumla “yardımlı ölümü” kabul edip etmeyeceğine karar veren son Avrupa ülkelerinden biri olacak. Temmuz ayında parlamentoda kabul edilen yasa, bir kez daha halkoyuna sunuluyor.
İşte Avrupa genelinde ötanazi (hastanın talebiyle bir sağlık çalışanı tarafından ölümün sağlanması) ve yardımlı ölüm (kişinin kendi yaşamını sonlandırması için destek verilmesi) uygulamalarının mevcut durumu:
ÖNCÜLER: HOLLANDA VE BELÇİKA
Hollanda, Nisan 2002’den bu yana sıkı koşullar altında ötanaziye izin veriyor. Bir doktor ve bağımsız bir uzman, hastanın dayanılmaz ve iyileşemez bir acı çektiğini doğrulamak zorunda.
Bu hak, 2023’te 12 yaş altındaki çocukları da kapsayacak şekilde genişletildi. Belçika, aynı yıl benzer koşullarla ötanaziyi yasallaştırdı ve 2014’te tüm yaş gruplarındaki çocuklara ötanazi hakkı tanıyan ilk ülke oldu.
Lüksemburg, 2009’da hem ötanaziyi hem de yardımlı ölümü suç olmaktan çıkardı.
İSVİÇRE: DÜNYANIN “SON DURAK” ÜLKESİ
İsviçre, ötanaziyi yasaklıyor ancak İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana yardımlı ölüme izin veriyor. Ceza yasası, yalnızca “bencil bir motivasyonla” yardım edilmesini suç sayıyor.
Yardım, tıbbi etik kurallar çerçevesinde faaliyet gösteren dernekler tarafından sağlanıyor. Birçok Avrupalı, yardımlı ölüm için İsviçre’ye gidiyor.
Avusturya da Aralık 2021’de ciddi hastalar için yardımlı ölümü yasallaştırdı.
İSPANYA: SIKI ŞARTLARDA ERİŞİM
İspanya, Mart 2021’de ötanazi ve tıbbi yardımlı ölümü yasalaştırdı. Başvuru sahibinin bilinçli ve karar verebilir olması, talebini yazılı yapması ve daha sonra tekrar onaylaması gerekiyor. Dosya, bir değerlendirme komitesi tarafından incelenip onaylanıyor.
PORTEKİZ: YASA VAR AMA YÜRÜRLÜK YOK
Mayıs 2023’te ötanazi suç olmaktan çıkarıldı ancak Anayasa Mahkemesi’nin kararı nedeniyle düzenleme halen yürürlüğe giremedi.
SLOVENYA: BİR KEZ DAHA SANDIKTA
Temmuz 2025’te parlamentonun kabul ettiği yardımlı ölüm yasası, 2024 referandumundan çıkan desteğin ardından hazırlanmıştı.
Yasa, bilinci yerinde, ölümcül hastalığı bulunan ve tüm tedavi seçenekleri tükenmiş kişiler için yardımlı ölüme izin veriyor.
Ancak muhalefet destekli bir sivil girişim, uygulamayı durdurmak için 40 bin imza toplayarak yeni bir referandum sürecini başlattı.
İTALYA: HUKUKİ ÇERÇEVE ARAYIŞI
Anayasa Mahkemesi, 2019’da yardımlı ölümü belirli koşullarda cezasız kılan bir çerçeve çizdi. Fakat parlamentonun gerekli yasayı hala çıkarmamış olması uygulamayı zorlaştırıyor.
Bunun üzerine bir pro-ötanazi kurumu, bölgesel düzenlemeler için girişimde bulundu. Toskana, süreci hızlandıran ilk bölge oldu. Başbakan Giorgia Meloni liderliğindeki sağ koalisyon, Toskana’nın bu düzenlemesine itiraz etti.
İNGİLTERE: YAVAŞ AMA İLERLEYEN SÜREÇ
İngiltere ve Galler’de, milletvekilleri Haziran 2025’te yapılan ikinci oylamada, tedavisi olmayan hastaların ölümcül ilaçlar almasına izin veren yasa tasarısını kabul etti.
Metin şu anda Lordlar Kamarası’nda görüşülüyor. Tüm süreç tamamlanırsa yasanın yürürlüğe girmesi birkaç yılı bulabilir.
İskoçya Parlamentosu, Mayıs ayında yardımlı ölümü yasallaştıracak tasarının ilk oylamasını geçti. Ancak yürürlüğe girmesi için daha çok aşama var.
FRANSA: REFERANDUM İHTİMALİ
Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un desteklediği tasarı, Haziran 2024’te parlamentonun feshedilmesiyle askıya alınmıştı. Daha sonra bir milletvekili tarafından yeniden düzenlenerek palyatif bakım ile birlikte iki metin haline getirildi.
Tasarı Mayıs sonunda Ulusal Meclis’te ilk oylamayı geçti. Senato’nun Ocak 2026’da, Ulusal Meclis’in ise Şubat 2026’da yeniden ele alması bekleniyor.
Macron, parlamentoda tıkanma olması halinde referandum ihtimalini gündeme getirdi.
