'İpotekli ev' emlak sözleşmesine girecek

Bakanlığın, ilgili kurum ve kuruluşların görüşüne sunduğu "Taşınmaz Ticareti Hakkında Yönetmelik Taslağı"na göre, herkes emlakçılık yapamayacak.

Emlak alım satımını kurala bağlamak amacıyla hazırlanan düzenleme, emlakçılık yapmak isteyenlere Bakanlığın il müdürlüklerinden yetki belgesi alma zorunluluğu getirecek.

Vatandaşlar, yetki belgesine sahip emlakçıların güncel listesini Bakanlığın internet sitesinden kontrol edebilecek.

Süresi 5 yıl olacak belge, işletmenin herkes tarafından kolaylıkla görülebilecek bir yerine asılacak. Emlakçıların, esnaf ya da ticaret odalarına kayıt yaptırması ve vergi mükellefi olması zorunlu tutulacak.

Emlakçılar eğitimle mesleki yeterlilik belgesi alacak ancak emlak yönetimine ilişkin ön lisans diploması bulunanlar bundan muaf tutulacak. Emlakçılık yapmak için 18 yaşını doldurmak ve en az lise mezunu olmak şartı aranacak. Emlakçıların devletin güvenliğine, anayasal düzene karşı suçlarla hırsızlık, sahtecilik, hileli iflas, terörün finansmanı ve kaçakçılık gibi suçlardan hüküm giymemiş olması gerekecek.

Emlak işletmeleri, bağımsız bölüm niteliğini taşıyacak ve en az 30 metrekare büyüklüğe sahip olacak. Bu işletmelere; masa, dolap, koltuk, bilgisayar, internet gibi teknik donanım konulacak ve buralarda yeterli sayıda taşıt bulundurulacak.

Emlak işletmeleri, taşınmaz ticareti dışında faaliyette bulunamayacak. İşletme tabelası ve evraklarında, mesleği tanımlayan ibareler dışında ifade yer alamayacak. Emlakçılık hizmeti sunulurken, ahlaka uygun hareket edilecek, yanıltıcı bilgi verilmeyecek ve tercihleri etkileyecek bilgiler gizlenmeyecek. Emlak işletmeleri, hizmet verdiği kişileri, yasa dışı, dürüst veya etik olmayan uygulamalara teşvik etmeyecek. Emlakçılar, hizmet verdiği kişilere tehditkar davranışlarda bulunmayacak ve taciz edici taktikler uygulamayacak.

Taşınmaz ticaretine ilişkin hizmet verilmesi için taşınmazın sahibi ile yazılı hizmet sözleşmesi imzalanacak. Hizmet sözleşmesinde; taşınmazın tapu kaydı, büyüklüğü, fiili kullanım durumu, cephe ve manzarası, dolmuş, otobüs ve metro duraklarına mesafesi, okul, ibadethane ve hastane gibi yerlere uzaklığı, oda sayısı, duş kabini, dolapları, parke, uydu tesisatı gibi iç özellikleri, asansör, çocuk parkı, otopark gibi dış özellikleri yazacak. Araziler için ise hisse, emsal ve gabari bilgileriyle üzerinde ekili ve dikili ürün bulunup bulunmadığı bilgisi belirtilecek. Taşınmaz üzerinde ipotek ve haciz gibi kısıtlamalar olup olmadığı, taşınmazın krediye uygunluk durumu sözleşmede yer alacak. Emlakçının alacağı hizmet bedeli de sözleşmeye konulacak.

Evi almaktan vazgeçen cayma bedeli ödeyecek alıcı, satıcı ve emlak işletmesi arasında, alım satıma ya da kiralamaya aracılık sözleşmeleri imzalanacak. Bu sözleşmelerde; taşınmaz bilgileri, taşınmazın satış ya da kiralama bedeli, bu bedellerin ödenme yöntemi, kiranın yıllık artış oranı gibi bilgiler yer alacak. Tapu harcının alıcı ve satıcı arasındaki paylaşım usulüyle taraflardan birinin cayması halinde, cayma bedeli ödenip ödenmeyeceği hususu da sözleşmeye girecek. Buna göre, alım satımda, hizmet bedelinin yüzde 10'u, kiralamada da hizmet bedelinin tamamının cayma bedeli olarak ödeneceği hükmüne sözleşmede yer verilecek.

Taşınmaz sahibi, birden fazla emlakçıyla aynı taşınmaza yönelik anlaşabilecek. Bu durumda, bir alıcı ya da kiracıyla sözleşme imzalayan emlakçı hizmet bedeli alacak.

Emlak işletmesi açılırken, iş yeri açma ve çalışma ruhsatı verilmeden yetki belgesi kontrol edilecek. Yetki belgesi olmayan işletmelere ruhsat verilmeyecek.

Bakanlık, yönetmeliğin uygulanmasında çıkan sorunlar ve şikayetlerle ilgili emlakçıları denetleyebilecek. Belediye ve il özel idareleri de ön inceleme mahiyetinde denetim yapabilecek. Yönetmeliğe aykırı hareket edenlerle denetimlerde bilgi ve belge vermeyip denetimi engelleyenlere Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun uyarınca idari para cezası kesilecek. Kanuna göre, mevcut durumda, kurallarına ve yapılan düzenlemelere aykırı hareket edenlere 3 bin lira, denetime yetkili olanlarca istenilen bilgileri vermeyenlere ya da denetim elemanlarının görevlerini yapmalarını engelleyenlere 2 bin lira idari para cezası uygulanıyor. Bu cezalar her yıl güncelleniyor.

Yönetmelik taslağının geçiş hükümlerine göre, mevcut emlak işletmeleri, yönetmelik yayınlandıktan sonra 18 ay içinde yetki belgesi alarak yönetmelik şartlarına uymak zorunda olacak. Lise mezunu olma şartı için mevcutlara muafiyet tanınırken, lise altı eğitimliler de işlerine devam edebilecek.