Yenilenebilir kaynakların payı enerji üretiminde artıyor

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın enerjide dışa bağımlılığı azaltmak için başlattığı “Milli Enerji ve Maden Politikası”nın önemli ayaklarından birini de “yenilenebilir” enerji kaynakları oluşturuyor.

Su, yeraltı suları, rüzgâr, güneş ve biyolojik atıklar gibi kaynaklardan elektrik üretimi 2017 yılının son çeyreğinde yüzde 32’ye ulaşarak 2023 hedefi olan yüzde 30’u geride bıraktı.

Son 10 yılda elektrik üretim tesisi yatırımlarının yüzde 53’ü yenilenebilir enerjide gerçekleşti. 2002 yılında 129.4 milyar kilovatsaat olan elektrik üretimi, 2017 yılı üçüncü çeyreği itibarıyla 219.6 milyar kilovatsaate ulaştı. Söz konusu üretimin yaklaşık üçte biri yenilebilir enerji kaynaklarından sağlandı. Küresel olarak ihtiyaç duyulan elektriğin yüzde 66’sının fosil yakıtlardan, yüzde 24’ünün yenilenebilir kaynaklardan elde edildiği göz önünde bulundurulduğunda Türkiye yüzde 32 ile dünya ortalamasının çok daha üstünde yer alıyor.

'Daha çok yerli, daha çok yenilenebilir'

Habertürk'ün haberine göre “daha çok yerli, daha çok yenilenebilir” diyen Enerji Bakanlığı, bu amaçla geliştirdiği stratejide yenilenebilir kaynakları ön sıralara yerleşirdi. Rüzgâr, güneş ve jeotermal kaynaklar için önemli adımlar atıldı. Bu adımlar sayesinde, Türkiye’de yenilenebilir kaynakların kurulu güç içindeki payı, dünya ortalamasının çok üstünde gerçekleşti. 2002 yılında yenilenebilir kaynaklardan elektrik üretimi 34 milyar kilovatsaatken 2016 yılında yüzde 168 artışla 91 milyar kilovatsaate çıktı.

Yenilenebilir enerjide kurulu güç 2017 yılı üçüncü çeyreği sonunda üç katına çıkarak 12 bin 277 megavattan 36 bin 702 megavata ulaştı. 2017 yılı üçüncü çeyreği sonuna kadar gerçekleşen yenilenebilir enerji kaynaklı yatırımların kurulu güç toplamı yaklaşık 4 bin 793 megavat oldu.

Sadece kaynakta değil teknolojide de yerlileşme

Yerli ve milli enerji hamlesi sadece üretim kaynaklarında değil teknolojide de yerlileşmeyi getirdi. Bu kapsamda, yerli istihdam ve Ar-Ge zorunluluğu bulunan yenilenebilir enerji kaynak alanları (YEKA) modeli ile enerji kaynaklarının daha etkin ve verimli kullanılması için önemli adımlar atıldı. Hayata geçirilen yeni model ile güneş ve rüzgâr gibi yenilenebilir enerji kaynaklı üretim tesisleri, yerli katkı oranı yüksek ve ileri teknoloji içeren aksam ve tesis bileşenleri ile kurulacak. Teknoloji transferine imkân sağlanacak ve Türkiye’de yenilenebilir enerji konularında Ar-Ge faaliyetleri geliştirilecek.

YEKA’lar ile birlikte yenilenebilir enerjiden daha düşük fiyatlar ile elektrik temin edilecek. "
Yerli Üretim Karşılığı Tahsis
" modeli kapsamında kurulacak fabrikalar sayesinde ciddi anlamda yerli istihdam ve kalifiye insan kaynağı sağlanacak.

Yerli istihdam zorunluluğu var

YEKA modeliyle yapılan RES ihalesini değerlendiren Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak, “4’ü Alman, 2’si Çin, 1’i Amerikan ve 1’i Danimarka şirketi olmak üzere dünyanın en büyük 10 türbin üreticisinden 8’i YEKA RES ihalesine katılmıştır. Bu 8 şirket rüzgâr pazarının yüzde 90’ını temsil etmektedir. YEKA gibi uzun soluklu bir projeye bu denli yoğun ilginin gösterilmesi uluslararası arenada ülkemiz ekonomisine duyulan güvenin bir göstergesidir. YEKA projelerinde elektrik enerjisi üretim tesisinin kurulum ve işletilmesi ile fabrikanın işletilmesinde en az yüzde 90 oranında ve Ar-Ge faaliyetlerinde ise en az yüzde 80 oranında yerli istihdam zorunluluğu getirilmiştir. Bu sayede yetişmiş ve kalifiye insan kaynağının oluşturulması hedeflenmektedir. Yenilenebilir enerji teknolojileriyle ilgili müthiş bir endüstri oluştu” diye konuşmuştu.

1.1 milyon hanenin elektriği rüzgardan

YEKA modeli kapsamında ikinci ihale rüzgâr enerjisine yönelik gerçekleştirildi. YEKA Rüzgâr Enerji Santrali (YEKA RES) kapsamında yatırım değeri 1 milyar doların üzerinde olan proje toplam bin megavat kurulu güce sahip olacak. Her yıl asgari 3 milyar kilovatsaat elektrik üretim kapasitesine sahip olacak proje ile 1.1 milyon hanenin elektrik ihtiyacı karşılanabilecek. İhaleyi alan konsorsiyum her yıl en az 5 milyon dolar harcama koşulu ile 10 yıl boyunca Ar-Ge çalışması yürütecek. Proje kapsamında sağlanacak toplam istihdamın 3 bin 750 kişi olması bekleniyor. YEKA modelinin önemli bir getirisi de temiz enerji üretimini artırması olacak. Sadece YEKA RES projesi sayesinde yıllık 1.5 milyon ton CO2 emisyon azaltımı sağlanacak.

İlk uygulama Konya'da başladı

YEKA kapsamında ilk uygulama Konya Karapınar’da gerçekleştirildi. Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanı (YEKA) olarak belirlenen 27.2 kilometrekare büyüklüğündeki alanın 19.2 kilometrekarelik kısmına bin mW kapasiteli dünyanın en büyük güneş enerji santralı (GES) kurulacak. İşletmeye girmesiyle birlikte her yıl yaklaşık 1.7 milyar kilovatsaat elektrik üretecek. Böylece, her yıl ortalama 600 bin hanenin elektrik ihtiyacı karşılanacak. 30 yıl boyunca işletilecek üretim tesisinde entegre şekilde Türkiye’de imal edilecek fotovoltaik (FV) güneş modülleri ve yerli üreticilerden temin edilecek yerli malı belgesine sahip yardımcı aksamlar kullanılacak. Yerli katkı oranı ilk 500 MWp’lık kısım için asgari yüzde 60, geriye kalan 500 MWp’lık kısmı için asgari yüzde 70 olacak. Projeyle temeli atılan entegre fabrikanın 1 yıl sonra üretime başlaması hedefleniyor.

YEKA ile fiyatlarda rekor gerileme yaşandı

Yenilenebilir enerji kaynak alanlarının (YEKA) enerji portföyüne daha fazla girişini sağlamayı amaçlayan Enerji Bakanlığı, bu amaçla özel sektöre Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizması (YEKDEM) ile bugüne dek önemli destekler sağladı. Geliştirilen yeni teknolojiler, daha hızlı ve kolay kurulum gibi etkenler üretimde verimi artırdı, maliyetleri düşürdü. YEKA ile fiyatlardaki düşüş rekor kırdı. YEKDEM ile güneşe dayalı üretim tesisleri için kilovatsaat başına başına azami 20 sent ödenirken, YEKA modeli kapsamında ortaya çıkan fiyat 6.99 dolar sent oldu. Rüzgâra dayalı üretim tesisleri için YEKDEM ile kilovatsaat başına başına azami 11 sent ödenirken, YEKA ile 3.48 sent ile rekor düşüş kaydedildi. 2020’de sona erecek YEKDEM yerine yeni dönemde Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanları yatırımları devam edecek.

2002: 17.5 megavat

2006: 992 megavat

2002: 129.4 milyar kilovatsaat

2007- 3. çeyrek: 219.6 milyar kilovatsaat

2002: 34 milyar kilovatsaat

2006: 91 milyar kilovatsaat