Sakarya'nın Taraklı ilçesinde yaşayan Erfe Dönmez, 11 yaşında babaannesinden öğrendiği geleneksel dokuma sanatını ev hanımlarına verdiği eğitimler ve turistlik bölgede tanıtım faaliyetleriyle yaşatmaya çalışıyor.
İki çocuk annesi 56 yaşındaki Dönmez, çocuk yaşlarda okuldan geldiğinde merak üzerine büyüklerinden gizli saklı dokuma tezgahının başına geçip deneme yanılma yöntemiyle dokumayı öğrendi. Daha sonra babaannesinden kalından inceye aşama aşama öğrendiği dokumada 11 yaşında ustalaştı.
Dönmez, evlenip çocuk sahibi olduktan sonra 2003'te Taraklı Halk Eğitim Merkezi'nde yöresel bez dokuma usta öğreticisi olarak göreve başladı.
Taraklı Halk Eğitim Merkezi'nde 22 yıldır usta öğretici olan Dönmez'in, ustalık yaptığı Taraklı ve Geyve ilçelerinde eğitim verdiği 29 ev hanımı, öğrendikleri dokumayla ev ekonomilere katkıda bulunuyor.
Kültür ve Turizm Bakanlığınca, yok olma tehlikesi altındaki geleneksel sanatları icra eden "Somut Olmayan Kültürel Miras Taşıyıcıları"na verilen "Sanatçı Tanıtım Kartı"nı geçen yıl alan Dönmez, kursiyerleriyle ürettiği ürünleri, Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütünce 2021'de "Kırsal Turizm Alanı" ödülüne layık görülen ilçede sipariş ve sergi usulü satışa sunuyor.
"Eskiden her evde tezgah vardı"
Dönmez sehpa örtüsünden perdeye, kıyafetten kilime tüm ürünleri yüzde 100 pamuk ipliğinden kendilerinin dokuduğunu anlattı.
Eskiden her evde tezgah olduğuna değinen Dönmez, "Büyüklerimiz bir yere gittiğinde gizli saklı girip tezgahlarda dokuma yapardık. Beceremesek de yapmaya çalışırdık, böylece öğrendim her işlemi. Babaannem yaptığım işi çok beğenince kendi isteğiyle dokutturmaya başladı. İlmek ilmek hepsini sırasıyla öğretti, daha sonra faydasını gördüm. Anneme de babaannem öğretmiş, o da biliyordu, her iki kuşaktan da öğrendim." dedi.
İlkokul çağında okuldan geldiğinde pala bezinden kilim dokuduğunu aktaran Dönmez, halı, yatak çarşafları, başörtüleri, kıyafetler, evde kullanılan tüm ürünleri kendilerinin dokuduğunu, dışarıdan hazır ürünlerin eve girmediğini ifade etti.
Ürünlerin yüzde 100 pamukla dokunmasından dolayı çok sağlıklı olduğunu vurgulayan Dönmez, "Yenidoğan bebeklerde astım hastalığı oluyor, halılar iyi gelmiyor. Bizi duyanlar evinin tüm halılarını kaldırıp kilim istiyorlar. Bebekler için kıyafetler dikiyoruz, çok sağlıklı. Gençler ve yaşlılar boyun fıtığı olanlar fular alıp boyunlarına bağlıyorlar, tüm vücuttaki kötü enerjiyi alan yüzde 100 pamuk olan iplerimiz çok sağlıklıdır, herkese tavsiye ederiz. Çocuk ve yatak odalarının camlarına nostalji olsun diye perdeler yapıyoruz. Sehpa ve masa örtüsü, şal, kıyafet ve fular dokuyoruz." diye konuştu.
Dönmez, eski kıyafetleri kesip, kazakları söküp çıkan iplerle kursiyerlerin dokuma yaparak ev ekonomilerine katkı sağladıklarını aktararak, ürünlerin sipariş üzerine satıldığını veya ilçeye gelen turistlerin sergiden görüp beğenerek aldıklarını aktardı.
"Kaybolmaya yüz tutmuş el sanatlarını yeni nesillere aktaralım"
Taraklı yöresine ait dokumanın kaybolmaması ve yaşatılması gerektiğini ifade eden Dönmez, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Kaybolmaya yüz tutmuş el sanatları kaybolmasın, bir ömür sürsün, yeni nesillere de aktaralım isterim, onlar da yapsınlar. Taraklı yöresine ait dokumamız asla kaybolmasın. Yeni başlayan öğrencilere pala bezi dediğimiz kalın dokumadan başlatıyoruz. Sonraki aşamada yavaş yavaş sehpa, masa örtüsü dediğimiz yüzde 100 pamuk olanın bir tık kalını yaptırıyoruz. En son fular, şal ve tül dokuduğumuz en incesi olan ipliğimizden öğretiyoruz, aşama aşama gidiyoruz."
Eşinin görevi nedeniyle ilçeye taşındığını belirten 43 yaşındaki kursiyer Gülcan Çolak da 5 yıl önce merak üzerine dokuma kursuna başladığını anlattı.
İlk dokuduğu paspası evine serdiğinde hoşuna gittiğini söyleyen Çolak, "Daha sonra ince dokumalar yaptım. Kullandıkça değerini daha çok anladık ve memnunuz. Pamuklu olduğu için de çok rahat ve sağlıklı. Hocamızın değeri biçilmez, Allah razı olsun. Her derdimizle ve işlerimizle uğraşır. Yapamadığımız yerde hemen yardımımıza koşar." ifadelerini kullandı.
