Suriye'de başkent Şam'da kentin estetik ruhunu ve mimari mirasını ahşaba işleyen mozaik sanatını tüm zorluklara rağmen ayakta tutan ustalar, mesleği devredecek yeni kuşakların yetişmemesinden endişeli.
Suriye'nin başkenti Şam, yüzyıllardır ahşap mozaik sanatının merkezi konumunda yer alıyor. Osmanlı dönemine kadar uzanan bu köklü el sanatı, saraylardan camilere, konaklardan türbelere kadar pek çok yapıyı süsleyerek şehrin mimari kimliğine estetik izler bırakıyor.
İslam sanatının geometrik zarafetiyle harmanlanan ahşap mozaikler, Şam'ın estetik ruhunu ve mimari mirasını adeta ahşaba işliyor. Usta-çırak ilişkisiyle kuşaktan kuşağa aktarılan bu sanat, yüzyıllar boyunca el emeği ve sabırla yaşatıldı.
Farklı ağaç türlerinden elde edilen minik parçalar, büyük bir incelikle geometrik desenler halinde bir araya getiriliyor. Sedef kakmalarla zenginleştirilen bu çalışmalar, hem işlevsel hem de sanatsal değere sahip kutular, sandalyeler, masalar, mücevher sandıkları ve ayna çerçevelerine dönüşüyor.
Şam'ın geleneksel atölyeleri, özellikle Eski Şehir bölgesindeki Bab Şarki, Bab Tuma ve Midan mahallelerinde yer alıyor.
Bu atölyelerde çalışan ustalar, kimi zaman haftalarca hatta aylarca süren emeğin sonunda ortaya bir sanat eseri çıkarıyor.
Hamvi kardeşler de Bab Tuma'daki atölyelerinde, bu mesleği koruyan son ustalardan biri.
Şamlı Hristiyan bir aileye mensup olan kardeşler, yaklaşık 60 yıldır aynı atölyede beraber çalışarak babalarından öğrendikleri mesleği yaşatıyor.
Ancak ustaların bugün karşı karşıya olduğu zorluklar yalnızca ekonomik değil, sık sık elektrik yaşanan kesintileri de işlerin aksamasına yol açıyor.
Ustaların en büyük endişeleri ise mesleği devredecek yeni kuşakların yetişmemesi. Gençlerin ilgisizliği, bu kadim sanatın geleceğini tehdit eden en önemli unsur olarak öne çıkıyor.
Şam'da geleneksel ahşap mozaik sanatını yaşatmaya çalışan Hamvi kardeşler, mesleklerinin inceliklerini, güncel sıkıntılarını ve kültürel mirası ayakta tutma çabalarını anlattı.
"Gençlere bu mesleği öğrenmelerini tavsiye ediyorum"
66 yaşındaki Eli Hamvi, "Bu mesleği babamdan öğrenerek miras edindim. 12 yaşımdan bu yana bu meslekle iç içeyim. Babam bu mesleği 80 sene yaşattı, biz de kardeşlilerimle birlikte 60 yılı aşkın bu atölyedeyiz. Hep öğrendik ve ilerledik. İki oğlum var ancak bu mesleği sevmiyorlar." dedi.
Ahşap mozaiğin çok zor bir zanaat olduğunu vurgulayan Hamvi, "Ahşabı doğradıktan sonra kurutmaya bırakıyoruz. Ahşapların kuruması için 3-4 yıl bekleriz. Sonra istediğimiz boy ve ölçülere göre keseriz, daha sonra da çalışmaya başlarız. Yapacağımız çalışmanın desenlerini hazırlamış oluruz." ifadelerini kullandı.
Hamvi, çok meşakkat ve sabır gerektiren bu mesleği nesillere aktarmada sıkıntılar çektiklerini dile getirerek "Mesleğimiz bizim namusumuz, onu korumak ve geliştirmemiz lazım ancak bu dönemde çırak yok. Aileler çocuklarını bu meleğe sokmuyor." diye konuştu.
Bu mesleği kardeşleriyle, klasik el yönetimiyle sürdüren son ustalar olduğunu belirten Hamvi, karşılaştıkları en büyük zorluğun elektrik kesintisi olduğunu kaydetti. Hamvi, mesleği ilerletecek kimsenin kalmadığını aktararak "Birçok usta göç etti, kalanlar da öldü. Gençlere bu mesleği öğrenmelerini tavsiye ediyorum, öğrenirlerse geleceği iyi olur." dedi.
"Eskiden daha çok değer verilen bir meslekti"
1980'den bu yana bu meslekte olduğunu vurgulayan Cihad Hamvi de "Babam ve kardeşlerimle bu işi yapıyoruz. Burada herkes bir işin ucundan tutuyor. Ben mesela zımparalama ve cila gibi bir sürü işi yapıyorum. Mesela şu an desen üzerine cila işlemi yapıyorum. Bu işi bana babam öğretti." dedi.
Hamvi, eskiye kıyasla işlerinin gerilediğini anlatarak "Eskiden bir tüccar gelir işimize değer verirdi ancak şu anki tüccarlar her şeyi ucuz istiyor." diye konuştu.
Sipariş aldıkları bir çalışmanın özenle hazırlanmasının aylar sürdüğünü ifade eden Hamvi, el emeğinin paha biçilemez olduğunu anlattı.
Hamvi, "Mozaik mesleği eskiden daha çok değer verilen bir meslekti. Ülkeye gelen turistler, bu sanatın güzelliği karşısında hayranlığını gizleyemezdi, fotoğraf çekinirlerdi." ifadesini kullandı.
Yurt dışından bu mesleği sürdürme teklifi aldıklarını ancak babalarının buna karşı çıktığını aktaran Hamvi, geçmiş yıllarda tüm Avrupa ülkelerine iş yaptıklarını belirtti.
