Ortaöğretim Başarı Puanı (OBP), öğrencilerin lise eğitimleri boyunca gösterdikleri akademik başarının bir göstergesidir. Genellikle "okul puanı" olarak da bilinen OBP, üniversiteye yerleştirme sürecinde Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS) puanlarına eklenerek, adayın yerleştirme puanını oluşturur. Peki, OBP nasıl hesaplanır? TYT puanına OBP nasıl eklenir? İşte detaylar.
Ortaöğretim Başarı Puanı (OBP), öğrencilerin lise eğitimleri boyunca elde ettikleri akademik başarının bir göstergesidir ve üniversiteye yerleştirmede kullanılan Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS) puanına eklenir. OBP, YKS ile üniversiteye yerleşme sürecinde önemli bir rol oynar. Adayların lise diploma notlarından hesaplanan bu puanın, ÖSYM sisteminde doğru ve güncel olması kritik öneme sahiptir.
Orta Öğretim Başarı Puanı (OBP) nasıl hesaplanır?
Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sisteminde, adayların yerleştirme puanlarının hesaplanmasında kullanılan Ortaöğretim Başarı Puanları iki aşamada hesaplanır.
1. Aşamada: ÖSYS’ye başvuran her aday için, adayın okulu, bitirme yılı ve diploma notu dikkate alınarak Orta Öğretim Başarı Puanı (OBP) olarak adlandırılan bir puan hesaplanır.
2. Aşamada ise, adayların OBP’leri mezun oldukları okulların ÖSS başarıları ile ağırlıklandırılarak her aday için Sözel, Sayısal ve Eşit Ağırlıklı olmak üzere 3 Ağırlıklı Ortaöğretim Başarı Puanı (AOBP-SÖZ, AOBP-SAY ve AOBP-EA) hesaplanır. ÖSYM’nin internet sitesinde yer alan bilgilere göre, Ortaöğretim Başarı Puanı (OBP) her aday için mezun olduğu okul, mezun olduğu yıl ve diploma notu ile mezun olduğu okulun ilgili yıla ilişkin Diploma Notu İstatistikleri kullanılarak hesaplanır. OBP’lerin hesaplandığı dönemde mezun durumda olmayan adaylar için diploma notu yerine not ortalaması kullanılır.
Okulların Diploma Notu İstatistikleri:
Okulların Diploma Notu İstatistikleri her okul için, her yıl ayrı ayrı hesaplanır. Bir okulun bir yıla ilişkin Diploma Notu İstatistikleri hesaplanırken okulun o yıl son sınıfında okuyan öğrenciler dikkate alınır. Okul Diploma Notu İstatistiklerinin hesaplanmasında son sınıf öğrencilerinden mezun durumda olanların diploma notları, mezun durumda olmayanların ise diploma notuna benzer biçimde hesaplanan not ortalamaları kullanılır. Okul Diploma Notu İstatistiklerinin hesaplanmasında ÖSYS’ye başvuran adaylar yanında, ÖSYS’ye başvurmayan adayların diploma notu ya da not ortalamaları da dikkate alınır. Yönergenin sonraki kesimlerinde adayların diploma notları ile diploma notu gibi hesaplanmış not ortalamaları kısaca “diploma notu” diye nitelenecektir.
Okulların Diploma Notu İstatistikleri; son sınıf öğrenci sayısı beşten az , ortalaması sıfır veya standart sapması birden küçük(yüzlü not sisteminde) olması halinde belirlenmez. Bu durumda okulun değerleri, var ise eski yıllardaki değerinden yok ise Türkiye ortalamalarından çekilir.
Okul Diploma Notu İstatistiklerinin Hesaplanmasında kullanılan değişkenler
N Okuldaki son sınıf öğrencilerinin (öğrenim durumu = 1) sayısı xort Diploma notlarının ortalaması
σ Diploma notlarının standart sapması
xm En küçük diploma notu
x1 En büyük diploma notu
N1 En büyük diploma notuna sahip aday sayısı
m Diploma notların alt sınırı : m = max (xm ,xort - 3σ)
M1 Diploma notların üst sınırı:
M1 = min (x1 ,xort + 3σ) + ∆1
∆1 = (N1 – 1) / N * σ
x2 Varsa, x1in altında en az 4 adayın sahip olduğu ilk diploma notu
(yoksa x2 = x1 , M2 = M1, x3 = x1 , ve M3 = M1)
N2 Varsa x2 notuna sahip aday sayısı (N2 ≥ 4 ; x2 yoksa N2 = 0)
M2 Varsa x2 ve altındaki notlar için üst sınır:
M2 = max[M1, M1 – (x1 – x2) + ∆2]
∆2 = (N2– 1) / N * σ
x3 Varsa, x2nin altıda en az 8 adayın sahip olduğu ilk diploma notu
( yoksa x3 = x2 ve M3 = M2)
N3 Varsa x3 notuna sahip aday sayısı (N3 ≥ 8 ; x3 yoksa N3 = 0)
M3 Varsa x3 ve altındaki notlar için üst sınır:
M3 = max [M2, M1 – (x1 – x3) + ∆3]
∆3 = (N3 – 1) / N * σ
Okul Diploma Notu İstatistikleri Hesaplama Algoritması:
a) Yüzlü not sisteminde 50’nin altındaki diploma notlarını 50 yaparak N, xort ve σ değerlerini hesapla.
b) Hesaplanan xort ve σ değerlerine göre: varsa (xort – 4 σ)’dan küçük diploma notlarını (xort – 4 σ) sayarak,
varsa (xort + 4 σ)’dan büyük diploma notlarınıda (xort + 4 σ)sayarak xort ve σ değerlerini yeniden hesapla.
c) xm, x1 , N1 , m , M1 , x2 , N2, M2 , x3 , N3 , M3 değerlerini hesapla.
xm= min (diploma notları)
x1 = max (diploma notları)
m = max (xm ,xort - 3σ)
M1 = min (x1 ,xort + 3σ) + ∆1
∆1 = (N1–1) / N * σ
x1’inaltında en az 4 adayın sahip olduğu bir not (x2) varsa
N2 : x2 notuna sahip aday sayısı (N2≥ 4)
M2 = max[M1, M1 – (x1 – x2) + ∆2]
∆2 = (N2 –1) / N * σ
yoksa
x2 = x1
N2 = 0
M2 = M1
x3 = x1 ,
N3 = 0
M3 = M1
x2’inaltında en az 8 adayın sahip olduğu bir not (x3) varsa
N3 : x3notuna sahip aday sayısı (N3≥ 8)
M3 = max[M2, M1 – (x1 – x3) + ∆3]
∆3 = (N3–1) / N * σ
yoksa
x3 = x2
N3 = 0
M3 = M2
d) Yüzlü not sisteminde50’nin altında olup 50 yapılan diploma notlarını eski değerlerine döndür.
A.3) Adayların Ortaöğretim Başarı Puanlarının Hesaplanması:
Her adayın OBP’si adayın diploma notu (x) ile adayın mezun olduğu okulun, adayın mezun olduğu yıla ilişkin Diploma Notu İstatistikleri kullanılarak aşağıdaki algoritmaya göre hesaplanır:
a) eğer x ≤ x3 ise M = M3 değilseeğer x ≤ x2 ise M = M2 eğilse M = M1 olarak hesapla.
b) OBP = 100 – (M – x) / (M - m) * 50
c) eğer OBP > 100 ise OBP = 100 yapılır
d) eğer OBP ise OBP = 50 yapılır
AĞIRLIKLI ORTAÖĞRETİM BAŞARI PUANLARININ HESAPLANMASI
Ortaöğretim Başarı Puanları, ortaöğretim kurumlarının ilgili yıldaki Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS) puan ortalamalarına göre ağırlıklandırılacak ve her aday için Sözel, Sayısal ve Eşit Ağırlıklı olmak üzere 3 Ağırlıklı Ortaöğretim Başarı Puanı (AOBP-SÖZ; AOBP-SAY ve AOBP-EA) hesaplanacaktır.
B2) Yükseköğretim programlarına yerleştirmede kullanılan YÖSS puanları ile ek puanların hesaplanmasında Ağırlıklı Ortaöğretim Başarı Puanları kullanılacaktır.
B3) Ağırlıklı Ortaöğretim Başarı Puanları hesaplanırken adayın Ortaöğretim Başarı Puanı (OBP) ile, okulun adayın mezun olduğu yıla ilişkin ÖSS İstatistikleri kullanılacaktır. Eğer bir okul için, aday sayısı ÖSS istatistiklerinin elde edilmesi için yeterli değilse yada yeterli dağılım bulunmuyorsa, bu okullar için ağırlıklandırma işlemleri ÖSYM Yürütme Kurulunun vereceği kararlar doğrultusunda yürütülecektir.
Okul ÖSS İstatistiklerinin Hesaplanması
Her yıl her okul için Sözel, Sayısal ve Eşit ağırlıklı puan türlerinin her biri için aşağıdaki ÖSS istatistikleri oluşturulur:
X : Bir okulun son sınıf düzeyindeki öğrencilerinin ÖSS puanlarının ortalaması.
ÖSS puan ortalaması hesaplanırken 2005 ve öncesi için ÖSS-SÖZ, ÖSS-SAY ve ÖSS-EA notları; 2006 ve sonrası için de ÖSS-SÖZ-1, ÖSS-SAY-1 ve ÖSS-EA-1 notları kullanılır.
A : Okul ortalamalarının (X lerin) 100 – 200 arası notlara dönüştürülmesi ile elde edilen notlar:
A = 100 + 100 * (X – Xmin) / (Xmax – Xmin)
Xmax : ÖSS’deki en büyük puan ortalaması
Mmin : ÖSS’deki en küçük puan ortalaması
Yukarıdaki formüllerin uygulanması ile her okul için Sayısal, Sözel ve Eşit Ağırlıklı olmak üzere üç ÖSS puan ortalaması (A değeri) hesaplanacaktır.
Okulların geçerli yılda ÖSS puan ortalamalarının hesaplanabilmesi için ÖSS’ye başvuran son sınıf öğrenci sayılarının(öğrenim durumu 1 olan) 5 ve 5’ten fazla olması ve ÖSS-SÖZ-1, ÖSS-SAY-1 ve ÖSS-EA-1 puanlarının sıfırdan büyük olması gerekmektedir. Aksi durumda okulun değerleri var ise eski yıllarda ki değerlerinden, yoksa mevcut yıldaki Türkiye değerlerinden çekilir.
B5.Adayların Ağırlıklı Ortaöğretim Başarı Puanlarını Hesaplama Algoritması
Adayların Ağırlıklı Ortaöğretim Başarı Puanları (AOBP-SÖZ, AOBP-SAY, AOBP-EA), adayların
Ortaöğretim Başarı Puanları (OBP) ile okulların ÖSS İstatistikleri (A değerleri) kullanılarak aşağıdaki formüle göre hesaplanır:
Bu formülün kullanılmasıyla her okulda öğrencilerin OBP’leri okulun ortalamasına göre ağırlıklandırılarak yükseltilecek ve AOBP’ler elde edilecektir (AOBP ≥ OBP).
