Nasrallah suikastının perde arkası: 'ABD ziyareti bir aldatmacaydı'

Katil İsrail'in, Hizbullah lideri Hasan Nasrallah’ı Beyrut’taki çok katlı bir binanın sığınağına düzenlediği hava saldırısında öldürmesi bölgede adeta deprem etkisi yaptı.

Operasyona ‘Yeni Düzen’ adını veren İsrail harekât sırasında F-35 savaş uçaklarından 85 adet sığınak delen bomba attı.

Suikastın detayları da belli olmaya başladı. İngiliz Daily Mail gazetesine konuşan İsrailli bir yetkili, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun ABD ziyaretinin Hizbullah'ı yanıltmak için kurgulanan bir aldatmaca olduğunu söyledi.

'Yanıltmaya yönelik bir girişimdi'

İsrailli bir yetkili, Netanyahu'nun Birleşmiş Milletler'de cuma öğleden sonra yaptığı konuşmadan sadece birkaç saat sonra Hizbullah hedeflerine yönelik yoğun bombardımanın başladığını vurguladı. Beyrut’taki saldırıların, Netanyahu’nun ABD’de bulunduğu sırada başlatılmasının planlı bir strateji olduğunu belirten yetkili, bu hamlenin Nasrallah'ı, Netanyahu uzaktayken kendisini güvende hissetmesi için yanıltmaya yönelik bir girişim olduğunu ifade etti. Yetkilinin ismi gizli tutuldu.

Talimatı New York'tan verdi

Netanyahu'nun Hizbullah'ı aldatarak Lübnan'ı harabeye çevirdiği ve Orta Doğu'yu 'topyekün savaş'ın eşiğine getirdiği ifadelerine yer veren İngiliz Daily Mail gazetesinde yer alan iddiaya göre, Netanyahu New York'ta bulunduğu sırada, Tel Aviv'de kalan Savunma Bakanı Yoav Gallant'ı arayarak ağır bombardıman emrini verdi. Aynı gün, saat 17.00'den sonra, Nasrallah'ın bulunduğu düşünülen Beyrut'taki konutlar hedef alınarak saldırılar başlatıldı.

Hizbullah'ın hamlesi ne olacak?

İsrail ordusu, son birkaç haftada gerçekleştirilen saldırılarla Hizbullah'ın emir komuta zincirinin "neredeyse tamamen çökertildiğini" iddia ediyor. Washington Enstitüsü'nden analist Hanin Ghaddar Amerikan yayın kuruluşu CNN'e konuştu. Ghaddar burada, Hizbullah'ın elindeki güdümlü ve uzun menzilli füzeleri henüz kullanmadığına dikkat çekti. Hizbullah tarafından yapılan açıklamada ise, "Savaşa devam edeceğiz." denildi.

İran ne cevap verecek?

Hizbullah'ın Nasrallah'ın ölümünü doğrulamasının ardından gözler İran'ın vereceği tepkiye çevrilmiş durumda. İran, Nasrallah'ın öldürülmesı̇nı̇n ardından “bı̇r sonrakı̇ adımı" belı̇rlemek ı̇çı̇n Hı̇zbullah ve dı̇ğer bölgesel müttefı̇klerı̇yle süreklı̇ temas halı̇nde. Tahran'dan bilgi alan iki bölgesel yetkili, İran'ın dini lideri Ali Hamaney'in ülke içinde yüksek güvenlik önlemlerinin alındığı bir yere nakledildiğini aktardı.

'Nasrallah, destekçilerinden bazıları tarafından kutsal olarak görülüyordu'

'Yeni lider kim olursun olsun Nasrallah'ın yerini tutamayacak'

Nasrallah suikastının Hizbullah'ın lider kadrosundan birçok kişinin öldürülmesinin ardından geldiğine işaret eden Sarkis, şöyle konuştu:

"İsrail ordusu, lider kadrosundaki isimlere tek tek suikast düzenledikten sonra Hizbullah'ın tepesindeki Nasrallah'ı da hedef aldı. Hizbullah, yeni genel sekreteri seçinceye kadar boşluğa düşmüş durumda. Ancak yeni seçilecek lider kim olursun olsun Nasrallah'ın yerini tutamayacak. Çünkü Nasrallah'ın karizmasının yanı sıra 1992 yılından beri yaşanan gelişmeler Hizbullah'a bir güç kazandırdı. Şu anda ise Hizbullah zayıf düşmüş durumda, yani Nasrallah'ın öldürülmesinin ardından Hizbullah eski Hizbullah değildir."

'Hizbullah'ın geleceğine dair kararı Tahran belirleyecek'

"Hizbullah Lübnan'da artık bir siyasi parti olarak mı yoluna devam edecek, yoksa askeri varlığını sürdürecek mi?" şeklindeki soruya Sarkis, "Hizbullah'ın geleceğine dair kararı Tahran belirleyecek ancak askeri gücüne yeniden kavuşması zor görülüyor." yanıtını verdi.

Nasrallah'ın Lübnan'a etkilerine de değinen Sarkis, şunları kaydetti:

"Bunun Lübnan içinde büyük yansımaları olacak. Çünkü Nasrallah Lübnan'ı yönetiyordu. Hatta Lübnan'da Nasrallah'ın onayı olmadan cumhurbaşkanını seçmek, hükümeti kurmak ve siyasi bir karar almak mümkün değildi."

Hizbullah'ın Nasrallah liderliğinde Lübnan'ı İran eksenine çekme çabalarına işaret eden Sarkis, bu yönüyle bakıldığında da Lübnan'da birtakım değişimlerin görüleceğini söyledi.

'Orta Doğu'yu değiştirme savaşı'

Lübnanlı siyasi analist Munir er-Rabih, "İsrail, Hizbullah Genel Sekreteri Hasan Nasrallah'ı öldürerek büyük savaş istediğini gösterdi. Tabii İsrailliler de bu savaşı 'Orta Doğu'yu değiştirme savaşı' diye dillendiriyor." dedi.

Sonuç itibarıyla her dönemde öne çıkan isimler olduğunu ifade eden Rabih, "Nasrallah'ın öldürülmesi, İran ve Hizbullah'ın rolü ile performansını değiştirme yönünde baskıyı hedefliyor." diye konuştu.

Hizbullah'in İsrail'e karşı misillemesinin kaçınılmaz olduğunu vurgulayan Rabih, tabii bunun görülmesi için orta ve uzun vadeli zamana ihtiyaç olduğunu belirtti.

Rabih, Hizbullah lideri Nasrallah'ın İsrail tarafından öldürülmesi ve Hizbullah'ın yapacağı misillemenin etkilerine işaret ederek sözlerini şöyle tamamladı:

"Lübnan'da Hizbullah'ın altyapısını ve tabanını zayıflatmayı hedefleyen sarsıcı etkiler olacak. İsrail, Nasrallah suikastıyla Tahran'a da İran'ın projesine karşı mücadeleye hazır olduğu mesajını veriyor. İran bugüne kadar bölgede nüfuzunu genişletiyordu. Şimdi ise İsrail, bölgesel rejimde güç sahibi benim ve daha fazlasını istiyorum diyor."

'Bizleri geniş çaplı bir savaş bekliyor'

Hizbullah'a yakınlığıyla bilinen siyasi analist Kasım Kasir ise Nasrallah'tan sonra "Hizbullah'ın direniş yolunu sürdüreceğini" söyledi. Kasir, "Bizleri geniş çaplı bir savaş bekliyor." ifadelerini kullandı.

Hasan Nasrallah kimdir?

Lübnan Hizbullahı Genel Sekreteri Hasan Nasrallah, 31 Ağustos 1960'da başkent Beyrut'ta dünyaya geldi.

Nasrallah, ülkenin güneyinde yer alan Sur kenti sakini babasının iş bulmak için geldiği Beyrut'un kuzeydoğusundaki Burc Hamud bölgesinde doğdu.

Lübnan'da iç savaşın başladığı 1975 yılında 15 yaşında olan Nasrallah, ailesiyle birlikte memleketi Sur kentine bağlı el-Bazuriye köyüne döndü ve orada Şiî Emel Hareketi'ne katıldı.

Irak ve İran'daki Şii merkezlerindeki "havza" diye adlandırılan okullarda dini eğitim alan Nasrallah, daha sonra Lübnan'a dönerek Emel Hareketi'nin lideri Abbas Musevi'nin kurduğu okulda öğrenim gördü.

İsrail'in 1982'de Lübnan'ı işgal etmesinden sonra Hizbullah örgütüne katıldı. Abbas Musevi'nin 1992'de İsrail tarafından öldürülmesinden sonra 12 Şubat 1992'de Hizbullah'ın genel sekreteri seçildi.

İsrail - Lübnan Savaşı sırasında 14 Temmuz 2006'da Nasrallah'ın birkaç saat önce ziyaret ettiği büro, İsrail'in attığı bombalarla imha edildi. Ancak Nasrallah, sağ kurtulmayı başardı.

Hizbullah'ın 2000 yılında güney Lübnan'ın 22 yıl süren İsrail işgalinden kurtarılmasında ve ardından Temmuz 2006 savaşında İsrail'e karşı oynadığı rol, Nasrallah'a büyük prestij kazandırırken, 2006 Lübnan Savaşı'nın galibi, birçok Orta Doğu ülkesinde Hizbullah olarak görüldü.

Nasrallah ayrıca Lübnanlı ve Arap esirler ile İsrail tarafından alıkonulan direnişçilerin cesetlerinin iade edilmesi için takas anlaşması yapılmasında da önemli bir rol oynadı.

Hamasetli konuşmaları ve güçlü kişiliği, Arap ve İslam dünyasında kendisine popülerlik kazandıran faktörler olurken, konuşmaları geniş yankı ve ilgi gördü.

Ancak 2011'de patlak veren Suriye devriminin bastırılmasında Hizbullah'ın Beşşar Esed rejiminin yanında yer almasının ardından Nasrallah bu popülerliğini büyük oranda kaybetti.

Hizbullah, İran'ın desteklediği diğer silahlı hareketlerle birlikte, Esed rejiminin Suriye'de devrimcilere karşı başlattığı savaşa katılmak suretiyle Suriye'nin birçok kasaba ve şehrinde katliamlar gerçekleştirerek milyonlarca Suriyelinin yerinden edilmesine katkıda bulundu. Bu da Hizbullah'a, onun yönetimine ve özellikle de Nasrallah'a ciddi eleştirilerin yöneltilmesine neden oldu.

Hamas'ın silahlı kanadı İzzeddin el-Kassam Tugaylarının, "Filistinlilere ve başta Mescid-i Aksa olmak üzere kutsal değerlere yönelik sürekli ihlallere karşılık verme" gerekçesiyle İsrail'e 7 Ekim 2023'te kapsamlı saldırı düzenlemesi üzerine Nasrallah'ın adı tekrar gündeme geldi.

Nasrallah, Filistin direnişini desteklemek için Lübnan'ın güneyinde İsrail'e karşı bir cephe açıldığını duyurdu ve bu cephenin Gazze'deki savaş bitene kadar sakinleşmeyeceğini birçok konuşmasında söyledi.

Bununla birlikte Nasrallah açılan bu cephenin Filistin'e destek cephesi olduğunu vurgulayarak, İsrail'le topyekün bir savaşa girmek istemediklerini ima etti.

Hasan Nasrallah'ın yerine kim geçecek?

Hasan Nasrallah'ın yerine geçecek isim konusunda henüz net bir şey yok. Hizbullah'ın önde gelen isimlerinden Haşim Safiyeddin, kuzeni olan Nasrallah'ın potansiyel halefi olarak görülüyor.

Partinin en yüksek mercii olan Şura Meclisi'nin kısa süre içinde karizmatik Hasan Nasrallah'ın halefini seçmesi bekleniyor. Hizbullah'a yakın bir kaynak, AFP'ye yaptığı açıklamada, Haşim Safiyeddin’in bu seçimi kazanması “en muhtemel aday” olduğunu söyledi.

Bu arada, İran yanlısı İslamcı hareketin halihazırda iki numaralı ismi Naim Kasım'ın da hareketin başına geçmesi bekleniyor.

Çarpıcı bir benzerlik taşıdığı 64 yaşındaki Hasan Nasrallah'ın uzaktan akrabası olan Haşim Safiyeddin, ondan birkaç yaş küçük.

Safiyeddin, İran'da din eğitimi almış. Oğlu, 2020 yılında Irak'taki bir Amerikan saldırısında öldürülen İranlı general Kasım Süleymani'nin kızı Zeynep ile evli. Süleymani, Devrim Muhafızlarının dış operasyonlardan sorumlu Kudüs Gücü'nün başındaydı.

Safiyeddin, Şura Meclisi’nin en önemli üyelerinden biri. Nasrallah gibi o da Muhammed Peygamber'in soyundan gelen Seyitlerin siyah sarığını takıyor.

Cardiff Üniversitesi öğretim görevlisi ve Hizbullah uzmanı Amal Saad, “Birkaç yıldır Hasan Nasrallah'ın yerine geçmesi en muhtemel adayın Haşim Safiyeddin olduğuna dair söylentiler dolaşıyor” diyor.

Araştırmacı, hareketin başına geçmenin koşullarından birinin, yedi kişiden oluşan “Şura Konseyi üyesi olmak” ve “dini bir figür olmak” olduğunu belirtiyor.

Safiyeddin'in “çok fazla otoriteye” sahip olduğunu ve bunun da onu en güçlü aday yaptığını ileri sürüyor.

İsrail ile Hizbullah arasında 2006'da yaşanan son savaştan bu yana kamuoyunun karşısına nadiren çıkan Hasan Nasrallah'ın aksine Safiyeddin, pek çok siyasî ve dinî etkinlikte partinin yüzü olarak yer alıyor ve son dönemde İsrail tarafından öldürülen parti komutanlarının cenazelerinde yaptığı ateşli konuşmalarla dikkat çekiyor.

Hizbullah ve 3 ayrı kanat

Geçtiğimiz hafta, grubun önemli askeri liderlerine yönelik bir dizi suikast gerçekleştirildi. Bu durum, Nasrallah’ın olası ölümünün ardından Hizbullah’ı daha da zorlayacak, çünkü öldürülen isimler askeri tecrübeleriyle öne çıkıyordu. Özellikle yoğun çatışma ortamında bu kişilerin yerini doldurmak oldukça zor görünüyor.

Son bir yılda bölgedeki büyük olaylar

📌Hamas’ın 7 Ekim’de İsrail’e düzenlediği baskınla ateşlenen fitil, İsrail’in misilleme olarak Gazze Şeridi’nde askeri-sivil hedef ayırmayan şiddetli işgaliyle büyümeye devam ediyor.

📌 19 Mayıs’ta İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, Dışişleri Bakanı Hüseyin Emirabdullahiyan’ın da aralarında bulunduğu bir heyeti taşıyan helikopter kötü hava koşulları sebebiyle düştü. Kazada kurtulan olmadı.

📌 5 Temmuz’da İran’da yapılan cumhurbaşkanı seçiminin ikinci turunda reformcu aday Mesud Pezeşkiyan, muhafazakâr rakibi Said Celili’yi geride bırakarak cumhurbaşkanı seçildi.

📌 30 Temmuz’da Lübnan Hizbullah’ı Lideri Hasan Nasrallah’ın sağ kolu, askeri işlerden sorumlu kıdemli danışmanı Fuad Şükür, Beyrut’ta düzenlenen bir saldırı sonucu öldürüldü.

📌 31 Temmuz’da İran cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan’ın göreve başlama törenine katılan Hamas lideri İsmail Haniye, Tahran’da misafir edildiği konutunda uğradığı suikast sonucu öldürüldü.

📌 Hizbullah’ta Fuad Şükür’ün ardından onun yerine atanan, grubun iki numaralı ismi olarak gösterilen İbrahim Akil, 20 Eylül’de Beyrut’ta öldürüldü.

📌 17 Eylül’de Lübnan’da Hizbullah mensubu binlerce kişinin çağrı cihazları eş zamanlı olarak patladı, 40’a yakın kişi öldü, 3 bin kişi yaralandı. Hafta başından itibaren ise İsrail, Lübnan’a ağır hava saldırıları başlattı.

📌 27 Eylül’de İsrail Şii grubun Beyrut’un güneyindeki Dahiye bölgesinde yer altında bulunan merkezi karargâhını hedef aldı. Saldırıda Hizbullah lideri Hasan Nasrallah ve Güney Cephesi Komutanı Ali Karaki öldürüldü.