Van’ın çorapları yeni nesle de ilham oluyor

Bu yılki Türkiye Kültür Yolu Festivali’nin 7. durağı, doğunun kadim şehirlerinden Van oldu. 20 Temmuz’a kadar konserler, atölyeler ve sergilerle 300 etkinlik Van’ın dört bir yanında yer alacak. Genelde konser gibi büyük etkinliklerle öne çıkan Kültür Yolu Festivalleri, esasında yöresel kültüre dair çok güçlü içerikler de üretiyor. Erzurum’un Ehram’ı, Adana’nın Çarpana’sı, Bursa’nın İznik Çinisi gibi yöreye ait kültürel miras üzerine sergiler yapılarak atölyeler açılıyor. Van’da birçok serginin yanı sıra, yörenin kültürel mirasını yaşatmak için çorap ve patikler üzerine bir sergi açıldı. Geleneksel Sanatlar Derneği Başkanı Ahmet Akcan, Yaşayan Miras sergilerini ve Van’a özel hazırlanan Çorap ve Patik Sergisi'ni anlattı.

Geleneksel Sanatlar Derneği olarak Kültür ve Turizm Bakanlığı ile koordineli biçimde, Türkiye’nin farklı illerinde somut olmayan kültürel miras unsurlarını ele aldıklarını söyleyen Akcan, hedeflerinin bu değerleri kayıt altına alarak gelecek nesillere aktarmak olduğunu belirtti. Akcan, “Yaşayan miras dediğimiz şey aslında günlük hayatımızın içinde hâlâ var olan, kullandığımız, ama zamanla kültürel ve sanatsal boyutunu unuttuğumuz unsurlar. Biz bu mirasın sadece nostaljik değil, hâlen canlı ve üretken olduğunu göstermek istiyoruz. Her projede öncelikle bir sergi düzenliyoruz. Ardından YouTube içerikleri üretiyor, son aşamada da kitabını çıkarıyoruz. Böylece o yörenin en özgün kültürel miras öğesine dair kapsamlı bir envanter oluşturmuş oluyoruz” dedi.

KÜLTÜREL FARKINDALIK ARTIYOR

Son 10–15 yılda geçmişin zanaatlarının yeniden canlanmaya başladığını dile getiren Ahmet Akcan, şunları söyledi: “İnsanlar modern olandan biraz doyunca, geleneksele dönüş başladı. Bu sadece Türkiye’de değil, tüm dünyada böyle. İtalya, Japonya gibi ülkelerle iş birliği yaparak 35 ülkede benzer projeler yürütüyoruz. Günümüzde artık geleneksel malzemeler ve tekniklerle, modern tasarıma uygun işler yapılmaya başlandı. Biz de bu dönüşümü destekliyoruz. Aslında bir çorabın, bir kilimin, bir başlığın sadece ‘kullanılan bir eşya’ değil, sanat eseri olduğunu, insanlar sergileyince fark ediyor. Eskiden köylerde bu eşyalar ya satılır ya da atılırdı. Ama şimdi bunların değeri anlaşılmaya başlandı. Türkiye Kültür Yolu Festivali kapsamında düzenlenen bu tür sergilerde sergilenen ürünlerin büyük çoğunluğu yöreye ait. Böylece hem yerel üreticiler destekleniyor hem de yerel kültürler yaşatılıyor.”

MEDENİYETLER BOYUNCA AKTARILAN DESENLER

Sergide yer alan çorap ve patiklerle ilgili de bilgi veren Akcan, “Van ve çevresine özgü çoraplarda kullanılan malzemeler çoğunlukla koyun yünü. Bu çoraplar özellikle kışın kullanılıyor. Ama artık küresel ısınma nedeniyle, daha hafif ve farklı iplik türleri de kullanılmaya başlandı. Desenler kısmında ise hayat ağacı, su yolu, eli belinde, nazar gibi Anadolu’nun ortak simgeleri yer alıyor. Bu motifler aslında medeniyetler boyunca aktarılmış, farklı yörelerde küçük yorum farklarıyla bugüne ulaşmış desenler. Kullanılan renkler çoğunlukla doğal kök boyalardan elde ediliyor” ifadelerini kullandı.

MODERN MOTİFLER REVAÇTA

Sergileme alanında tanıştığımız geleneği sürdüren ustalardan Kezban Sevinç, annesinden öğrendiği gibi beş şişle örgü ördüğünü belirtti. Eski motiflerle şimdiki motifler arasında farklılık olduğunu aktaran Sevinç, “Şimdi çiçek, böcek gibi daha modern motifler kullanılıyor. Eskiden koç boynuzu, yılan gibi figürler kullanılırdı. Tabii eski motifle birleşince daha da güzel oluyor” şeklinde örnek verdi. Dokuma ustası Nesibe Ertaş ise, “Yörede önceden her şey zaten elle yapılıyordu. Biz de elimizden geldiğince mirasımızı bugünlere taşımaya çalıştık. Eskiden kullanılan birçok şey kalmadı ama dokuma kilim, halı ve çorabımız kaldı. Gençlerde de bunlara yönelik merak ve ilgi var” diye konuştu.