Rehber: Tam elektrikli mi hibrit mi?

Yukarıdaki açıklama geçtiğimiz sene İngiliz akaryakıt devi BP tarafından yapıldı. Yani BP'ye göre yeni bir rezerv bulunmazsa ortalama 50 yıl sonra yerkürede petrol kalmayacak.

İşte son yıllarda rüzgar türbini, güneş enerjisi panelleri vb. gibi yenilenebilir enerjiye dönük teknolojilere verilen önemin giderek artması bu sebeple. Çünkü bu enerji sistemleri hem doğa dostu, ki zaten gücünü de doğadan alıyor, hem de doğal kaynaklar bakımından dışa bağlı ülkeler için oldukça karlı.

Petrolün bitecek oluşu günlük yaşamda şüphesiz bütün ulaşım ağını etkileyecek ve tabii bunların başında da otomotiv sektörü gelecek. Ne de olsa günümüzde kullanılan otomobillerin çok büyük bir kısmı fosil yakıt yani benzin, dizel veya LPG ile çalışıyor. Elektrikli veya hibrit (melez) motora sahip otomobil sayısı ise tabiri caizse devede kulak.

Şöyle ki; 2014 verilerine göre dünyadaki elektrikli otomobil sayısı yaklaşık 720 bin adet. Yine aynı sene içinde

benzinli/dizel otomobil sayısı ise 70 milyonun üzerinde. Yani 1 yılda satılan fosil yakıt tüketen araç sayısı, dünyadaki toplam elektrikli otomobil sayısının neredeyse

Takipçilerimizin bileceği üzere geçtiğimiz hafta benzinli ve dizel motora sahip otomobillerin avantajlarını ve dezavantajlarını, fiyat/performans kapsamında ele alarak

. İşte şimdi de sıra elektrikli/

-melez analizimize geldi. (

)

Yukarıdaki verdiğimiz satış istatistiklerinden de belli olduğu üzere elektrikli ve/veya melez otomobil kullanımı, tıpkı dünyanın birçok ülkesinde olduğu gibi bizim ülkemizde de yaygın değil. Ancak (tüketimin bu şekilde devam etmesi halinde) dünyadaki fosil yakıtları başta yazdığımız gibi 50 yıl daha götürebiliyor ancak. Bu yüzdendir ki alternatif enerji gücüne sahip otomobillerin yaygınlaşması gerekiyor. Elektrikli ve melez motorlar en iyi alternatif olarak ön plana çıkıyor.

Evet; bu girizgahın ertesinde ilk olarak bu motorların farkını ve çalışma prensiplerini anlatarak esas konumuza giriş yapalım...

Melez motor, adından da anlaşılacağı gibi hem elektrikli hem benzinli iki motorun birbiriyle bütünleşik çalışma prensibine sahip. Düşük hızlarda elektrikli motor çalışırken, yüksek hızlarda ise benzinli motor devreye girer. Bu nedenle melez motorlu otomobiller şehir içi kullanımda çok avantajlıdır. Özellikle yoğun trafikte, sürekli dur&kalk yapıldığında otomobil elektrik modunda gider ki bu da çok büyük yakıt tasarrufu sağlar. (Bilindiği üzere yoğun trafikte benzinli/dizel otomobillerin yakıt tüketimi inanılmaz ölçüde artar.)

Gelelim melez otomobillerin nasıl şarj olduğuna. Aslında bunun için bir şey yapmanız gerekmiyor. Bu otomobillerin, elektriklilere göre en büyük avantajı zaten şarj edilme ihtiyacının olmaması. Melez otomobiller rejeneratif enerji yardımıyla kendini şarj edebiliyor. Bu sistem ise şu şekilde çalışıyor: siz frene bastığınız zaman, frenden kaynaklı ortaya çıkan kinetik enerji

Yani siz sıradan bir şekilde arabanızı kullanırken, otomobil siz farkında olmadan kendi kendini şarj ediyor.

Melez otomobiller tasarruf odaklı düşünüldüğü için benzinli motorları genellikle düşük hacimli tercih edilir. Örneğin BMW'nin melez motorlu süper lüks otomobili i8, 1.5 LT motor hacmine sahip. Ancak düşük motor hacmi, bu otomobillerin düşük performanslı olduğunu göstermez. Yine BMW üzerinden örneklendirme yapalım. i8 düşük hacimli motoruna karşın toplamda 362hp güce sahip, ve 100 km/s hıza yaklaşık 4 saniyede ulaşabiliyor.

Evet, genel hatlarıyla melez otomobil böyle. Şimdi de elektrik motorlu otomobilleri inceleyelim:

Tek güç kaynağı elektrik olan bu arabalar yakıt tankı yerine büyük lityum iyon bataryalara sahip. Elektrikli araçlar şarj istasyonlarında 6-8 saat süren şarjla kullanıma bağlı olarak 150-200 km yol gidebiliyor. Menzil tabii ki bataryaların boyutlarıyla da doğrudan bağlantılı. Şöyle ki; Renault'un elektrikli tam şarjlı bir şekilde maksimum 200 km yol gidebiliyorken, Tesla Motors'a ait Model S 450 km yol alabiliyor. İkisi de elektrikli motora sahip ancak aralarında ciddi bir teknoloji farkı var. Bu farka yazının devamında değineceğiz elbette.

Bu otomobiller melezlere göre şüphesiz daha az yaygın. Bunun nedeni olarak elektrikli otomobil teknolojisinin melez otomobillere göre daha yeni bir teknoloji olduğunu söyleyebiliriz. Tek fark bu mu peki? Tabii ki değil.

Bunun en büyük nedeni şüphesiz saatler süren şarj süresi ve kısa menzil. Az önce bahsettiğimiz üzere günümüzde çoğu elektrikli otomobilin şarj süresi 6-8 saat, menzili ise 200 km. Hal böyle olunca şehir içinde avantajlı olan bu otomobil, sık sık şehir dışına çıkanlar için tercih edilmesi imkansız oluyor. Ayrıca elektrikli araç şarj istasyonlarının da henüz çok yaygın olmadığını düşünürsek bu otomobillerle yolda kalmanız muhtemel.

Bir diğer dezavantajı da bataryalar. Ülkemizde bilinen en yaygın elektrikli otomobiller Renault'a ait Fluence Z.E. ve ZOE modelleri. Satış fiyatı bildiğimiz otomobil fiyatlarından hiç de düşük olmayan bu araçlar, batarya ile birlikte satılmıyor. Renault bu bataryaları size kiralıyor ve aylık yaklaşık 500 lira kira parası ödüyorsunuz. Dahası evinize şarj istasyonu kurulması için de ekstra 5-6 bin lirayı gözden çıkarmanız gerekiyor. Şimdi tüm bu bilgilerin ışığında ufak bir elektrikli/melez fiyat karşılaştırması yapalım:

Toyota Yaris-Hybrid'in satış fiyatı 64.700 TL. Renault ZOE ise 66.500 TL'den satılıyor. İki otomobili de 1 yıl ve 20 bin km kullandığımızı varsayalım.

Yaris'in ortalama yakıt tüketimi 100 km'de 3,6 litre. Yani benzinin mevcut litre fiyatına göre (4,28 TL) kilometrede yaklaşık 15 kuruşa tekabül ediyor. Böylece 20 bin kilometrede toplam 3 bin lira yakıt tüketmiş oluyoruz.

Gelelim elektrikli ZOE'ye. Bu aracın 100 km gitmesi için ise 3 TL gerekiyor. Yok denecek kadar az ama yine de hesaplamaya dahil ediyoruz. Ancak bir de batarya kirası var. 1 yıl ve 20 bin kilometre için

Böylece bir sene içerisinde 5400 TL batarya kirası ve 600 TL elektrik parası vermiş oluyoruz. (İsteğe göre) evimize şarj istasyonu kurdurmak için de yaklaşık 5 bin TL ödüyoruz.

Evet, şimdi toplayalım bakalım. Bir yıllık Toyota Yaris-Hybrid kullanmanın maliyeti 67.700 TL. Aynı şekilde Renault ZOE'yi kullanmanın maliyeti ise 77.500 TL (şarj ünitesi dahil). Gördüğünüz gibi yaklaşık 10 bin liralık bir fark çıkıyor karşımıza. Tabii unutmamamız gerek bazı şeyler var. Mesela şarj ünitesi ücretini bir defaya mahsus veriyoruz. Ayrıca ZOE sadece elektrikli motora sahip olduğu için yıllık Motorlu Taşıtlar Vergisi (MTV) ödemiyoruz. Ayrıca yıllık bakım ücretleri de çok daha düşük. Ancak bu durum günümüz şartlarında melez otomobilin daha avantajlı olduğu gerçeğini (en azından ülkemiz için) değiştirmiyor.

ABD menşeli Tesla'yı kendi sınıfının açık ara lideri yapmasının detayları yukarıdaki fotoğrafın alt metninde gizli. Menzili 480 km, yani diğer elektriklilerle kıyasladığımızda neredeyse 2,5 katı fark var. 700 hp'lik toplam güç, BMW i8'i ise adeta ezip geçiyor.

Bir diğer önemli konu, hatta belki de en önemlisi ise, şarj süresi. Tesla'nın kendi ürettiği 'hızlı şarj istasyonları' yine sektörün en iyisi. Bu istasyonlarda 20 dakikada otomobilin %50'si şarj oluyor. Tamamen şarj olması ise 1 saati buluyor. (Tesla dışındaki elektriklilerin şarj süresinin 6-8 saat olduğunu söylemiştik.)

ABD'de ve Avrupa'nın bazı ülkelerinde satışa sunulan Tesla henüz resmi olarak Türkiye pazarına girmiş değil. (Bazı otomobil galerileri kendi imkanlarıyla yurt dışından getirttikleri Tesla Model S'i satıyor). Ancak Tesla'nın 2016'da hizmete açılacak hızlı şarj istasyonları listesinde Türkiye'den 9 şehir de yer alıyor. Yani Tesla Motors muhtemelen yakın zamanda resmi olarak ülkemize teşrif edecek.

Elektrikli otomobillerin en büyük sorunun menzil ve şarj süresi olduğunu söylemiştik. Bu sorunu çözmek için ilk adımı yine Tesla attı. Tesla Motors, ABD'nin Nevada eyaletinde devasa bir batarya üretim tesisi kuruyor. Panasonic işbirliği ile kurulan tesiste çok daha gelişmiş lityum iyon batarya üretilecek. Ayrıca batarya arzının da 2 katına çıkarılması hedefleniyor.

Eğer her şey yolunda giderse tesis 2020'de faaliyete girecek. Dev tesisin tam kapasiteyle çalışmaya başlamasının akabinde batarya maliyetinin %30 düşeceği öngörülüyor. Böylece elektrikli otomobil fiyatları da ucuzlamış olacak.

Sonuç olarak söyleyebileceğimiz en uygun cümle bu. Elektrikli otomobil geleceğin teknolojisi çünkü bu teknoloji otomotiv sektörü için tam anlamıyla bir devrim! Fosil yakıtların bir gün tükeneceğini biliyoruz. Melez otomobiller her ne kadar tasarruflu ve benzinli/dizele göre çok daha çevreci olsalar da hala bir akaryakıtla çalışıyor. Yani benzin olmazsa melez otomobil de olmaz.

Elektrikli otomobiller ise gücünü yalnızca elektrikten alıyor. Şu an için tercih etmek belki çok mantıklı değil. Ama devletlerin gerekli teşvikleriyle bu sorunların aşılabileceği aşikar. Muhtemelen 5-10 sene içerisinde elektrikli otomobiller, otomotiv sektöründe şimdikine kıyasla çok daha büyük bir pazara sahip olacak.

Son paragrafımızı da devlet teşviki konusuna ayıralım. İşin içinde elektrik olunca karbon salınımı olmuyor. Yani elektrikli otomobiller doğayı kirletmiyor ve son derece çevreciler. Keza melez araçlar da benzinli/dizel motorlu otomobillere göre önemli ölçüde daha az emisyona sahip. İki motor teknolojisi için de çevreci diyebiliriz kısaca. ABD otomobillerin çevreci olması konusuna önem vermiş olmalı ki, bu tür otomobillerin vergilerinde büyük kolaylık sağlıyor. Örneğin ABD'de Toyota Prius kullanmak, çevreye saygı duyduğunuzu gösteriyor. Bu yüzden vergi konusunda büyük kolaylık sağlanıyor. Aynı otomobil bizim ülkemizde ise 1.8 LT melez motora sahip olduğu için %90 ÖTV oranı çıkıyor.

Yani sözün özü bu tür teknolojilerin yaygınlaşması için devlet teşviki şart. Gerek vergi indirimleriyle gerek ücretsiz elektrik şarj istasyonları kurulmasıyla insanların bu yeni motor teknolojilerini tercih etmeleri için teşvik edilmesi önemli.