Memurların yarım zamanlı çalışma hakkı ve ortaya çıkan sorunlar

Devlet Memurlarının Yarım Zamanlı Çalışma Hakkının Kullanımına İlişkin Yönetmelik 18 Temmuz itibarıyla yürürlüğe girdi. Memurlar yaklaşık dokuz yıldır bu yönetmeliğin yayımlanmasını bekliyordu. Memur sendikaları da Yönetmelik yürürlüğe girdikten sonra eksiklikleri sırlamaya başladılar. Bu yazımızda konuyu açıklamaya çalışacağız.

Yarım zamanlı çalışma hakkından sadece memurlar yararlanabilecektir. Kapsamın kanun değişikliği yapılmadan genişletilmesi mümkün değildir. Yönetmeliğin dayanağı olan 657 sayılı Kanunun doğum sonrası yarım zamanlı çalışmayı düzenleyen ek 43’üncü maddesine göre yarım zamanlı çalışmadan sadece memurlar yararlanabilir. Bu durum memur sendikalarınca bilindiği ya da bilinmesi gerektiği halde sözleşmeli personelin niçin kapsamda olmadığını eleştirmek çok acemice bir davranıştır.

Kanuni düzenleme 2016 yılında yapılmış olmasına rağmen bazı memur sendikaları kapsamla ilgili herhangi bir eleştiri yapmamışlar şimdi ise niçin sözleşmeli personelin kapsamda olmadığını eleştiriyorlar.

Özellikle sözleşmeli personel uygulamasının yaygınlaştırılması ve bunların üç yıllık çalışma sonrasında memuriyete geçiş hakkı düşünüldüğünde sözleşmeli personelin kapsam dışında tutulması büyük bir eksiklik olup kanun değişikliği ile bunların kapsama alınması faydalı olacaktır.

Yönetmeliğin 5’inci maddesinde yarım zamanlı çalışma dönemi üç bölüm olarak düzenlenmiştir. Buna göre;

1- Doğum yapan kadın memurun yarım zamanlı çalışma dönemi, doğum sonrası analık izninin veya 657 sayılı Kanunun 104’üncü maddesinin (F) fıkrası gereğince kullanılan iznin bitiminden itibaren çocuğun mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden ay başına kadar olan dönem.

2- Eşi doğum yapan memurun yarım zamanlı çalışma dönemi, babalık izninin bitiminden itibaren çocuğun mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden ay başına kadar olan dönem.

3- Bir çocuğu eşiyle birlikte veya münferit olarak evlat edinen memurlar ile memur olmayan eşin münferit olarak evlat edinmesi halinde memurun yarım zamanlı çalışma dönemi, evlat edinilen çocuğun fiilen teslim edildiği tarihten veya 657 sayılı Kanunun 104'üncü maddesinin (A) fıkrası gereğince verilen sekiz haftalık iznin ya da aynı maddenin (F) fıkrası gereğince kullanılan iznin bitiminden itibaren çocuğun mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden ay başına kadar olan dönem.

Mecburi ilköğretim çağı ise çocuğun 72’nci ayının tamamlandığı tarihtir.

Yönetmeliğin 6’ncı maddesinde yarım zamanlı çalışmadan yararlanma şartları belirtilmiştir. Buna göre; Doğum halinde memurun, yarım zamanlı çalışma hakkından yararlanabilmesi için;

1- Kendisi veya eşi doğum yapmış olacak.

2- Çocuk sağ olacak.

3- istisnalar dışında aynı çocuk için daha önce bu haktan yararlanmamış olacak.

4- Kadro unvanının, yarım zamanlı çalışma hakkından yararlanamayacak kadro unvanları arasında yer almıyor olacak.

5- Talepte bulunulacak.

Bir çocuğu eşiyle birlikte veya münferit olarak evlat edinen memur ile memur olmayan eşin münferit olarak evlat edinmesi halinde memurun yarım zamanlı çalışma hakkından yararlanabilmesi için;

1- İstisnalar dışında aynı çocuk için daha önce bu haktan yararlanmamış olmak.

2- Kadro unvanının, yarım zamanlı çalışma hakkından yararlanamayacak kadro unvanları arasında yer almıyor olacak.

3- Talepte bulunulacak.

Kamu kurum ve kuruluşlarında, şube müdürü ile dengi ve üstü yönetici ünvanlı kadrolarda görev yapan memurlar ile yurt dışı teşkilatında görev yapan memurlar yarım zamanlı çalışma hakkından yararlanamıyor.

Ancak kapsamda olmayan personel de hizmet sunumunu zafiyete uğratmayacak ve aksatmayacak şekilde, hizmet gerekleri ve kamu yararı açısından kurum, teşkilat, hizmet sınıfı ve kadro unvanı bazında değerlendirilerek yarım zamanlı çalışma hakkından yararlandırılıp yararlandırmayacağına ilgili kurumların teklifi üzerine Cumhurbaşkanlığının onayı ile karar verilecektir.

Öğretmenlerin yaptıkları görevin mahiyeti açısından bakıldığında yarım zamanlı çalışmadan yararlanamayacağı anlaşılıyor.

Yarım zamanlı çalışma hakkından yararlanan memurun haftalık çalışma süresi, normal haftalık çalışma süresinin yarısı olarak düzenlenir. Yarım zamanlı çalışmada haftalık çalışma günü 3 günden az olamaz. Yine memur günlük 3 saatten az veya 8 saatten fazla çalıştırılamaz.

Eşlerin her ikisinin de memur olması halinde, yarım zamanlı çalışma hakkından talepleri üzerine her iki eş de faydalanabilmektedir.

Yarım zamanlı çalışan memura, yarım zamanlı çalışmaya başladığı tarihi izleyen ay başından itibaren mali haklar ile sosyal yardımlarına ilişkin her bir ödeme unsurunun yarısı esas alınarak ödeme yapılır. Bunların fiili çalışmaya bağlı ödemeleri hakkında ilgili mevzuat hükümleri uygulanmaya devam olunur. Buna göre aile yardımı ödemesi de yarım ödenecektir. Kanunda değişiklik yapılarak en azından sosyal yardımların tam ödenmesi sağlanabilir.

Derece yükselmesi ve kademe ilerlemesi ile ilgili mevzuatı gereğince aranan hizmet süreleri açısından yarım zamanlı çalışılan dönemdeki hizmet süreleri yarım olarak dikkate alınacaktır.

5510 sayılı Kanuna göre 4/c bendi kapsamında olanların, personel mevzuatına göre aylıksız izin süreleri borçlanılabilmektedir. Yarım zamanlı çalışanların bu kapsam da olmadığını düşünüyorum. Bunun için kanuni düzenleme yapılarak bu sürelerin borçlanılmasına imkan sağlanması faydalı olacaktır.

Bu haktan yararlanmak isteyen personelin Yönetmeliği dikkatlice okumasında fayda bulunmaktadır. Düzenlemenin memurlara hayırlı olmasını diliyorum.