İnsanlar algıladıklarına inanırlar

Euro bölgesinde işsizlik oranı Nisan 2025’de %6,2 iken Mayıs’ta %6,3’e yükselmiş. En yüksek işsizlik oranına sahip ülkeler ise bakın hangileriymiş:

İspanya %10,29, Finlandiya %9,9, İsveç %9,4, Sırbistan %9,1, Arnavutluk %8,7, Estonya %8,6… Genç işsizlikte en yüksek oranı ise İsveç (%26,7) ve Romanya (%26,3) tutturmuşlar.

Görüldüğü üzere bizim “Zihinleri vaftiz edilmiş”, Batı hayranı, özellikle Kuzey Avrupa ülkelerine öykünen yarı cahil ‘entel-dantel’ tayfasını bir hayli düş kırıklığına uğratacak bir durum söz konusu. “Biz nasıl olur da herhangi bir konuda Finlandiya, İsveç gibi ülkelerden daha iyi bir durumda olabiliriz?” diye şaşırıp duruyorlar. Bunların kıvrak zekâlıları işi enflasyona falan götürüp bizim ne kadar feci durumda olduğumuzu anlatarak konuyu saptırmak için ellerinden geleni yapıyorlar.

Ancak bir konuda haklılar. Gerçekler ancak iletişimleri “Usulü veçhile amel edilirse” insanlar tarafından algılanır. İşsizlikle ilgili rakamın o kadar vahim olmadığını, yıl sonu enflasyon hedefinin %25’in altında oluşacağını, olağanüstü enerji girişimleriyle Türkiye’nin ekonomisinin 2026’da hızla düzelme eğilimine gireceğini kim biliyor acaba?

Oysa, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, 2025 yıl sonu enflasyon hedefini (tahminini) %24 olarak belirlemişti. Bu tahmin, Merkez Bankası’nın Mayıs 2025’te açıkladığı Enflasyon Raporu’nda yer almış, daha sonraki Para Politikası Kurulu toplantılarında da bu seviye korunmuştu.

Bu durum gerekçeleri ve analizleriyle bütün halkın anlayacağı şekilde hangi kampanyayla anlatıldı, biz bilemiyoruz. Oysa enflasyon tahmininin gerçeklere yakın algılanışının insanları tüketimle ilgili gelecek tasavvurları üzerinde çok etkili olduğu bilinir. Ve tabii ki, insanlar gerçeklere değil algıladıklarına inanırlar.

Dünyanın en prestijli gastronomik (yiyecek-içecek) değerlendirme kuruluşu Michelin, Türkiye’deki kapsamını, Kapadokya’ya genişlettiğini duyurmuş. Kapadokya, Michelin Rehberi’ndeki, 2026 restoran seçkisinde İstanbul, İzmir ve Muğla’nın ardından rehbere katılan en yeni destinasyon olmuş.

Michelin Yıldızı, dünyadaki en prestijli gastronomik ödüllerden biridir ve restoranlara yemek kalitesine göre verilen bir derecelendirme sistemidir. Genellikle 1, 2 veya 3 yıldız şeklinde veriliyor ve her bir yıldız seviyesinin farklı bir anlamı var:

* Bir Michelin Yıldızı: Kategorisinde çok iyi yemekleri olan bir restoran anlamına geliyor. “Uğramaya değer” bir lezzet deneyimini vurguluyor.

**İki Michelin Yıldızı: Mükemmel yemekler sunan, şefin kişiliğini ve yeteneğini yansıtan, rafine ve ilham verici bir mutfağa sahip restoranları temsil ediyor. “Yolunuzu değiştirmeye değer bir deneyimdir” diyor.

***Üç Michelin Yıldızı: Olağanüstü bir mutfağa sahip, fevkalade ve eşsiz bir yemek deneyimi sunan restoranları işaret ediyor. “Özel bir yolculuğa değer” diyor.

Bu tür ödüllendirme ve teşvikin yerlisi de var. İncili Gastronomi Rehberi 8 yıldır faaliyette. Bünyesinde mutfak, ev dekorasyonu ve ev tekstili markaları barındıran Karaca ve Hürriyet gazetesinin desteğiyle yaşamını sürdüren rehberin prestij ve ticari ağırlığı henüz istenilen boyutta değil. Ancak her başlangıç zordur.

Yönetim kurulunda Türkiye’nin en başarılı markalarını temsilen 42 üyenin bulunduğu Turizm Restoran Yatırımcıları ve Gastronomi İşletmeleri Derneği Başkanı Kaya Demirer’i aradım. Çıkar çatışması olmaması nedeniyle derneği bu tür değerlendirmeler dışında tutmayı tercih ettiklerini belirten Başkan, hem İncili Gastronomi Rehberini hem de Michelin’in Türkiye operasyonunu Kapadokya’yı da kapsayacak şekilde genişletmesini son derece önemsediklerini belirtti. Demirer, bu olayı Ortadoğu’daki kaotik gelişmeler ve Türkiye’deki ekonomik koşullar nedeniyle sıkıntılı bir sezon geçiren gastronomi sektörü için nefes aldıracak bir aşama olarak değerlendiriyor.

Kapadokya’ya hayırlı olsun.

Asiana Airlines uçağı İstanbul’dan Seul’a gitmek üzere havalanmış. İki şehir arasındaki uçuş mesafesi 10 saat. Uçak kalktıktan 5,5 saat sonra İstanbul’a geri dönmüş. Sebebiyse koltuk arasına düşen bir powerbank (taşınabilir şarj aleti) imiş.

Bu haber yakın zamanda yaşanan başka bir powerbank olayını hatırlattı. Kocaman uçak kullanılamaz hale gelmişti. Çıkan yangında neyse ki, hiçbir can kaybı yaşanmadan 170 yolcu ve 6 mürettebat tahliye edilmişti.

“Krizlerin en büyük özelliği öngörülemeyecek olmalarıdır”, diyen varsa yanılıyor… Krizin ne zaman geleceği belki kesin olarak bilinemeyebilir. Ancak nerelerden geleceği, yumuşak karınların ne olduğu bellidir.

O hâlde önlemek ya da hasarı en aza indirmek de mümkündür… 3H kuralı burada devreye girer işte… Yani ‘Hazır-Hızır-Huzur’ kelimelerinin baş harflerinden oluşan üçleme... Halk deyimiyle hazırlığını doğru dürüst yaparsan Hızır yetişir, Hızır yetişirse de Huzur bulursun.

Bir de buna geçmiş olaylardan öğrenmeyi eklemekte yarar var. Nasıl, son yangınlar nedeniyle bazı şehirlerimizde havai fişek ve meşale gibi ateşli ekipmanın satışı ve kullanımı yasaklanmışsa, bu kez de uçaklarda taşınabilir şarj aletinin ve bazı bataryalı araçların kabine sokulması yasaklanabilir. İşe ilk H ile başlamakta yarar var.