İsrail’in Batı Kudüs kentinde on binlerce Ultra-Ortodoks (Haredi) Yahudi, zorunlu askerlik uygulamasını protesto etti. “Milyonluk Yürüyüş” adıyla bir araya gelen göstericiler, Haredilerin askerlikten muaf tutulmasını öngören bir yasa talep ederek kentin bazı cadde ve yollarını trafiğe kapattı.
"Milyonluk yürüyüş" adı altında düzenlenen zorunlu askerlik karşıtı gösterinin adresi Batı Kudüs oldu.
İsrail'de Haredi kesimi askerlikten muaf tutacak bir yasa talep eden ve zorunlu askerliğe karşı çıkan on binlerce kişi, İsrail'in birçok bölgesinden, Batı Kudüs'teki Yitzhak Navon tren istasyonunda toplanmaya başladı.
Geçen temmuzda hükümetten çekilen Şas ve Birleşik Tevrat Yahudiliği partilerinin dini liderlerinin destek çağrısı yaptığı gösteri nedeniyle Batı Kudüs'te tren seferleri askıya alındı.
Öte yandan Harediler, gösteriye katılımı zorlaştırmak için Tel Aviv'den Batı Kudüs'e tren seferlerinin askıya alınmasına da tepki gösterdi. Ayrıca katılımı zorlaştırma kapsamında Batı Kudüs'e giden bazı yollar araç trafiğine de kapatıldı.
Gösteri nedeniyle hayatın durma noktasına geldiği Batı Kudüs'te, 2 bin polis görevlendirdi.
On binlerce Haredinin katıldığı gösterinin, İsrail'de son yıllarda yapılan en büyük protesto olduğu belirtiliyor.
Gösterinin, Başbakan Binyamin Netanyahu ile Ultra-Ortodoks partiler arasındaki krizin devam ettiği süreçte düzenlenmesi dikkati çekti.
Yeşiva (Tevrat okulu) öğrencilerini zorunlu askerlikten muaf kılacak yasanın çıkmaması nedeniyle daha önce hükümetteki görevlerinden istifa eden Ultra Ortodoksların partisi Şas, sorunun bir türlü çözülememesi üzerine geçen hafta milletvekillerinin koalisyondaki görevlerinden istifa ettiğini duyurmuştu.
Yüksek katlı binadan düşen genç bir protestocu yaşamını yitirdi
İsrail devlet televizyonu KAN, protestonun yapıldığı alanı gören inşaat halindeki yüksek katlı binadan düşen 22 yaşındaki Haredi gencin yaşamını yitirdiği bildirdi.
Öte yandan KAN, Batı Kudüs’teki protestonun sonunda yüzlerce Haredi ile polis arasında çıkan arbedede 3 polis memurunun hafif yaralandığını da aktardı. Atlı polislerin dağılmayan göstericilere müdahalede bulunduğu görüldü.
İsrailli gönüllü sağlık örgütü United Hatzalah’dan yapılan açıklamada ise polisle yaşanan arbede ve çatışma dolayısıyla 113 protestocunun ayakta tıbbi tedavi aldığı, 9’unun ise hastanelere sevk edildiği kaydedildi.
Gösterinin yapıldığı alandan geçen bazı vatandaşlara ve Kanal 12 ekibinin üzerine taş, sopa ve su şişesi fırlatan Haredilerin gazetecilere “Yahudi değilsiniz”, “inançsızsınız” diye bağırdığı görüldü.
İsrail ana muhalefetinden Haredilere "protesto yerine askerlik şubelerine gidin" tepkisi
İsrail'de ana muhalefet partisi "Gelecek Var" lideri Yair Lapid, ABD merkezli X hesabından Haredilerin protestosuna ilişkin yaptığı açıklamada, Haredilerin "utanç verici" bu protestoyu gerçekleştirmek yerine askere yazılmaları çağrısında bulundu.
Lapid, “Kudüs'teki bu utanç verici 'Askere yazılmak yerine ölmeyi tercih ederiz' gösterisine katılan ve sokaklarda yürüyen tüm bu gençlere şunu söylemek istiyorum: Bir protestoya gidebiliyorsanız, askerlik şubesine de gidebilirsiniz.” ifadelerini kullandı.
Bundan böyle Haredilere imtiyaz tanınmayacağını vurgulayan Lapid, "Herkes askere yazılacak, herkes çalışacak, herkes eğitim merkezine gidecek, herkes devleti savunacak.” diye yazdı.
Haredilerin askere alınması tartışması
İsrail yasalarına göre 18 yaşını geçen herkesin zorunlu askerlik hizmetini yapması gerekirken Haredilerin askerlikten muaf tutulması yıllardır ülkede tartışılıyordu.
Gazze Şeridi başta olmak üzere İsrail'in Ekim 2023'ten bu yana bölgede yükselen saldırganlığı nedeniyle asker ihtiyacının artmaya başlamasıyla Haredilerin askere alınması gündeme gelmişti.
İsrail Yüksek Mahkemesi, 25 Haziran 2024'te Haredi erkeklerin zorunlu askerlikten muaf tutulmasının yasal dayanağının bulunmadığına ve askerliğe uygun olanların göreve alınması gerektiğine karar vermişti.
Haredilerin askerlikten muaf tutulmasını sağlayacak bir yasanın çıkarılmaması nedeniyle Netanyahu'nun Haredi koalisyon ortakları meclisi boykot etmeye başlamış ve meclisin fesih oylamasına kadar varan bir siyasi krize neden olmuştu.
Sorun çözülememiş olmasına rağmen fesih oylamasında yeterli çoğunluk sağlanamamıştı.
İsrail Meclisi Dışişleri ve Savunma Komitesi Başkanı Yuli Edelstein'in son hazırladığı taslağın taleplerini karşılamadığını belirten "Degel HaTorah" ve "Agudat Israel" partilerinin oluşturduğu Birleşik Tevrat Yahudiliği İttifakı, 7 milletvekiliyle hükümetten istifalarını açıklamış, böylece Netanyahu hükümetini 61 milletvekiliyle bırakmıştı.
Şas'ın hükümetten çekilme kararıyla Netanyahu hükümeti, azınlık hükümetine dönüşmüştü.
