Ağır ve tehlikeli iş kollarında çalışanlara sağlanan fiili hizmet süresi zammı, yani yıpranma hakkı ile erken emeklilik mümkün oluyordu. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), bu hakla ilgili yeni bir adım attı. SGK'nın yaptığı düzenlemeyle, bazı meslek gruplarında erken emeklilik imkânı daraltıldı. Yıpranma payından yararlanabilecek mesleklerin listesi yeniden gözden geçirilirken, bazı meslek kolları için süre ve kapsamda kısıtlamaya gidildi. Milyonlarca çalışanı ilgilendiren bu karar sonrası gözler SGK'nın yayımlayacağı yeni listeye çevrildi.
Ağır ve tehlikeli işlerde çalışanlara sağlanan yıpranma hakkı, erken emeklilik için önemli bir avantaj sunuyor. Ancak, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) yaptığı son düzenlemeyle, bu haktan faydalanabilecek bazı meslek gruplarına kısıtlamalar getirdi. Fiili hizmet süresi zammı uygulaması ile erken emekli olma imkânı, artık belirli mesleklerde daha sınırlı bir şekilde sunulacak. Yeni düzenlemenin detayları, çalışanlar ve işverenler için önemli değişiklikler getiriyor. Peki, hangi meslekler bu değişiklikten etkilendi? İşte, yıpranma payındaki son gelişmeler ve kısıtlamaların kapsamı.
Sosyal Güvenlik Kurumu, fiili hizmet süresi zammına (yıpranma hakkı nedeniyle erken emeklilik) yönelik kısıtlanacak mesleklerle ile ilgili bir duyuru yayımladı. Duyuru, kamuoyunda, meslek gruplarına yıpranma payı hakkında kısıtlama getirildi veya yıpranma payı kaldırıldı şeklinde anlaşıldı. Hürriyet'ten Noyan Doğan detayları yazdı.
Yıpranma hakkı olarak da bilinen fiili hizmet süresi zammı ile ağır ve yıpratıcı işlerde çalışanlara erken emeklilik hakkı tanınıyor. İşçi statüsünde (4/A) ve memur (4/C) statüsünde çalışanlar bu haktan yararlana-biliyor. Yıpranma hakkından yararlanarak erken emekliliğe hak kazanacak meslekler listesini SGK yayınlıyor.
Bu mesleklerin arasında; yeraltı maden işlerinde, demir-çelik fabrikalarında, asit üretimi yapan yerlerde, Türk Silahlı Kuvvetlerinde, Sahil Güvenlik Komutanlığında, emniyette, MİT’te, ceza infaz kurumlarında, basın yayın mesleğinde, su altında, çimento fabrikalarında, termik santrallerde, sağlık alanında, cam işlerinde çalışanlar yer alıyor. Bu işlerde çalışanlar erken emekli olabiliyor. Yıpranma hakkı kapsamında, her 360 günlük çalışma karşılığında ilave gün veriliyor. İlave hizmet süresi en fazla 5 yıl veriliyor ve verilen bu ilave sürenin en fazla 3 yıla kadar olmak üzere yarısı emeklilik için tabi olunan yaştan indiriliyor.
AŞÇI, SEKRETER, BEKÇİ DE LİSTEDE
Gelelim, SGK’nın, yıpranma hakkıyla ilgili açıklamasına. Çalışmanın fiili hizmet süresi zammı kapsamında değerlendirilebilmesi için kanun kapsamındaki işyerleri ile birlikte yıpranmaya neden olacak işlerde fiilen çalışılması ve söz konusu işlerin risklerine maruz kalması şartı aranıyor ki, bu kişiler erken emeklilik hakkından yararlana-bilsin.
SGK, işyerlerinde inceleme yapıyor ve fiili hizmet süresi zammı kapsamındaki işyerlerinde, yıpranma hakkına tabi olmayan çalışanlar için de yıpranma hakkına sahipmiş gibi bildirimler yapıldığını tespit ediyor. Örneğin, aşçı, bekçi, çaycı, danışman, hizmetli, sekreter gibi mesleklerde çalışanlar gibi. Normalde bu işlerde çalışanların fiili hizmet süresi zammından yararlanmaması gerekirken, işyerleri bu kişileri de dahil ederek, SGK’ya bildiriyor.
4 BİN 873 MESLEĞE YIPRANMA HAKKI YOK
Bu tespitlerin üzerine yıpranma hakkından yararlanarak erken emekliliğe hak kazanacak meslekler listesini yayımlayan SGK şimdi ‘kısıtlanan meslek kodu listesi’ adı altında yeni bir liste daha yayımladı. Bu liste de fiili hizmet süresi zammına tabi sigortalılık bildirimi yapılamayacak meslekler yer aldı. Bu liste çok uzun, yüzlerce meslekten oluşuyor.
Kısıtlanan mesleklerden birkaç örnek vermek gerekirse; oda başkanları, siyasi parti başkanları, armatör, genel müdürler, rektör, banka kredi müdürü, finans müdürü, halkla ilişkiler, yazılım koordinatörü, dekan, meyve sebze toptancısı, matematikçi, ziraat uzmanı, veteriner, öğretim görevlisi, öğretmen, müftü, tercüman, aşçı, hırdavatçı. Liste böyle uzuyor gidiyor. Bu şeklide 4 bin 873 meslek var. Bunlarda çalışanlar yıpranma hakkından yararlanıp, erken emekli olamayacak.
İŞVERENLERE YANLIŞ BİLDİRİM UYARISI
Şunu de belirtmekte fayda var, SGK’nın genel yazısını okuyucunca, anlaşılıyor ki, bu mesleklerde çalışanlar, işyerleri tarafından fiili hizmet süresi zammı kapsamına alınıp, SGK’ya bildirimleri yapılmış. Bilerek ya da bilmeyerek yapılmış, işin o tarafını bilemem ama bu kişiler yıpranma hakkından yararlanıp, erken emekli olacaklarını inanıp, emeklilik süreleri geldiğinden bambaşka bir durumla karşı karşıya kalacaklar, belki de kaldılar.
SGK’nın duyurusundan devam edersek; SGK, yıpranma hakkı olmasına karşın, işveren tarafından hatalı meslek bildirimi nedeniyle çalışanların fiili hizmet süresi zammından yararlanamadığını da tespit etmiş. Örneğin, şoförlük mesleği fiili hizmet süresi zammı kapsamında olmaması nedeniyle kısıtlanan meslekler arasında yer alıyor. Ancak yangın söndürme işinde çalışan itfaiye şoförlüğü, fiili hizmet süresi zammına tabi çalışma.
Eğer itfaiye işinin yapıldığı işveren tarafından hizmet bildiriminde itfaiye şoförü olarak değil, şoför olarak (vasıta sürücüsü, yolcu taşıma şoförü) bildirilmek istenilirse; bu çalışan yıpranma hakkından dolayı erken emeklilik imkanından yararlanamıyor. SGK, bu durumlar için işverenleri, doğru bildirim yapmaları konusunda da uyarıyor.
