Din Öğretimi Genel Müdürlüğü (DÖGM) imam hatip liselerine ait Siyer, Hadis ve Fıkıh derslerinin taslak müfredatını kamuoyunun görüş ve önerilerine açtı. Sanırım sırada Tefsir, Akaid ve Kelam dersleri var. Bir yıldan fazla oldu. Yeni Şafak gazetesi “Düşünce Günlüğü” sayfasında Türk Dili ve Edebiyatı müfredatı ile ilgili makalemde imam hatip liselerinin müfredatına da el atılması gerektiğini yazmıştım. Programların öğrencilere kazandırmak istediği bilgi, beceri ve çıktılar üzerinde çok şey yazabilir, tekrarlara işaret edebilirim. “Eski” yeniler üzerinde durabilirim. Hayır, bunu yapmayacağım çünkü ben müfredatın paradigması üzerinde duracağım. Bu derslerin müfredata değil topyekûn İHL paradigması değişikliğine ihtiyaç olduğunu düşünüyorum.
Programları incelediğimde aklıma gelen ilk şey şu oldu: Acaba DÖGM’nün ve müfredatı hazırlayanların, okurken zevk aldıkları, konuyu öğretirken sevdiren, güne cevap veren Hadis, Siyer ve Fıkıh kitapları var mı? Ders kitabı formatıyla yazılmış olmasa da “Hah, birkaç yeri değiştirmek, geliştirmek suretiyle bu kitap tam bir ders kitabı olabilir, olmalıdır. Bu kitap; yapı, üslup, konunun ele alınışı, örnekler, günlük olayları içermesi ve hakikati öğretirken kimseyi rahatsız etmemesi gibi özellikleriyle tam bir ders kitabı” denilebilecek örnek var mıydı acaba zihinlerinde? Böyle kitaplar mı varmış diyenlere söylüyorum. Evet böyle kitaplar var. Yayınlanan müfredat bana halihazırdaki ders kitaplarını düşündürdü. Açık söylüyorum; bu kitaplar ilahiyat eğitimine hazırlık için yazılmış ders kitaplarının kısaltılmışıdır. Yeni müfredat ile -içeriğine sadece birkaç aktüel konu eklenmiş- Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli'ne ulaşılamaz.
FIKIH İLE SİYER BİRLİKTE ELE ALINMALIDIR
Mesela, imam hatiplere de sirayet ettiği bilinen “Peygambersiz Allah inancı” (Deizm) Siyer’in en önemli başlıklarından olmalıdır. Bunun için bi’set merkezli bir Risalet anlatılmalıdır. Çünkü Siyer, tefsir ve diğer dini ilimler ilk vahiyden sonra genel anlatımını Kur’an-ı Kerim merkezli ele almaktadır. Oysa o vahyin indiği bir insan, bir peygamber vardır artık. Hadis dediğimiz söz ve filler, Sünnet dediğimiz ikinci kaynak da ilk vahiy İkra ile başlamıştır. Abdullah’ın oğlu Muhammed sav, ilk vahiyden sonra Allah’ın Resûlü Muhammed sav olmuştur. Kelime-i Tevhid’in mânâsı budur. Öyleyse Siyer’de ve diğer derslerde (ilimlerde) bütün açıklamalar, Hz. Muhammed aleyhisselamın risaletine çıkmalıdır.
Fıkıh ile Siyer birlikte ele alınmalıdır. Bunun için Said Ramazan El-Buti’nin Fıkh’ussire adlı eseri ile Muhammed Gazzali’nin aynı isimli eseri bir hareket kaynağı olabilir. Tefsir dersleri zaten Peygamber aleyhisselamın ve sahibinin tefsirleri ile birlikte ele alınmak zorundadır. Şu husus üzerinde ısrarla durulmalıdır: Çok bilmek, kaynak kitapları okuyup tercüme edebilmek ayrı; idrak etmek, murad-ı ilahiye ulaşmak şuuru ayrıdır. Günümüz ilahiyatçıları, akademisyenler hatta oryantalistler sahabi ve tabiinden daha çok biliyor fakat nasları ve sünneti onlar gibi ve onlar kadar idrak edemiyor. Bu bağlamda söylemiş olayım. Hadis dersi programı ve kitapları Mehmet Görmez’in “Sünnet ve Hadisi Anlama Kılavuzu” olmadan yazılamaz. Yine bunun gibi Siyer’de bir ünite olarak ele alınan Peygamberimizin ahlakı, Akaid ve Kelam ders program ve kitapları Ekrem Demirli’nin kitapları dışta tutularak yazılmamalıdır. Siyer anlatımı şu merkezde toplanmalıdır: Hz. Peygamber (sav) ne dedi ise doğru olduğu gibi ne yaptı ise de doğrudur.
YENİ BİR PARADİGMA BELİRLENMELİ
Herkes biliyor ki Türkiye’de hemen bütün cemaatlerin Fıkıh köşeleri, kitapları ve fakihleri vardır. Yine aynı şekilde Tefsir ve Akaid kitapları özeldir. Neden böyledir? Çünkü ilmin ve âlimliğin ölçüsü değişmiştir. Bütün grupların ittifak ettiği âlim ve ilmî eserler gayet azalmıştır günümüzde. “Siyer’i Farklı Okumak” üst başlığı ile Peygamberimize, ehli beyte, sahabeye uzatılan dil, İlahiyat fakültelerinde ders olarak okutulmuştur. Dolayısıyla Siyer programı ve ders kitapları Ömer Nasuhi Bilmen’in “Ashab-ı kiram Hakkında Müslümanların Nezih İtikatları” hassasiyeti ile yazılmak zorundadır. Ebubekir İbn Arabi’nin “Sahabeye Yapılan İftiralara Cevaplar” kitabından yararlanmak da mümkündür.
Bakanlık ve genel müdürlük imam-hatiplerle ilgili artık yeni bir paradigma belirlemelidir. Bu okullardan mezun olanlar imam ve hatip olmuyor, olmayacak. Bunun için çıta yükseldi. Artık ilahiyat mezunları tercih ediliyor. Öyleyse kalıp, kuru, kategorik bilgilerden vazgeçmeli meseleler irfanî boyutlu, hikmet esaslı, estetik ve gönül zenginliği veren kavramlar, kişiler ve olaylar üzerine kurulmalıdır. Öğrencileri küçültülmüş “prototip” fakih, muhaddis, müfessir, İslam tarihçisi, kelam ve mezhepler âlimi gibi yetiştirmeye çalışmaktan vazgeçmek gerekir. Onlara Seyyid Kutup’un yaptığı gibi Kur’an’ın Gölgesinde (Fi-zılâli Kur’an) Hadislerin Gölgesinde, Peygamberin (Siyer) Gölgesinde tefekkür etme şuuru ve donanımı kazandırmak yeterlidir. Bakınız ölçme ve değerlendirme sorularında olduğu gibi lise öğrencilerine “Âyeti, hadisi yorumlayınız” diyemeyiz. Tefekkür ve tezekkür yeterlidir. Öğretmenlerin bu evsafta olmadığı açık. Çoğalan ilahiyat fakülteleri, fakültelerdeki yorum zenginliği (!) ile bu perspektif kazandırılamaz. Bunun için her şeye tek tek fakat gerektiği kadar ders kitaplarında yer vermeliyiz. Bu kitaplar sağlam yazılmalı ve tekrar tekrar değiştirilmemelidir. Birkaç nesil bu kitaplarla yetiştirilmelidir.
