100 Yılın Genel Seçimi:
14 Mayıs Milletvekili Seçimleri
Türkiye, yeni bir yüzyıla adım attığı 2023 yılında tarihi bir seçimle de karşı karşıya. Birçok ülkede halklar sandık başına giderken dünyanın gözü kulağı Türkiye’de 14 Mayıs’ta yapılacak Cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçimlerinde olacak.
MUHALEFETİN ERKEN SEÇİM ARZUSU
Kovid-19 salgını ardından tedarik zincirlerinin bozulması sonrasında yaşan ekonomik sıkıntıların enflasyona etkileri Türkiye’de de hissedilmeye başladığında muhalefet partileri çıkışı erken seçimde gördü. İktidara erken seçim çağrılarını ardı ardına yapmalarına karşına Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan seçimlerin zamanında yapılacağını belirterek muhalefetin seçimi çözüm olarak sunmasını eleştirdi.
73 YIL SONRA AYNI GÜN
Muhalefetin erken seçim baskısına karşı zamanında seçim diyen Cumhurbaşkanı Erdoğan Türkiye’yi yasa boğan 6 Şubat Kahramanmaraş merkezli iki büyük depremin ardından tarihi bir hatırlatma ile seçimlerin 14 Mayıs’ta yapılacağını ilan etti. Türk siyasi tarihinde ilk demokratik seçimlerin yapıldığı 1950 yılından tam 73 yıl sonra aynı gün milletin sandığa gidecek olması ayrıca anlam kazandı. 14 Mayıs 1950 tarihinde millet, tek parti sistemine “hayır” diyerek Adnan Menderes liderliğindeki Demokrat Parti’yi yüksek bir oy oranı ve milletvekili sayısı ile TBMM’ye açık ara birinci parti olarak taşıdı.
ADAYLIK KRİZİ
Seçim atmosferinin oluşmasıyla siyasette halı altına süpürülen krizler de gün yüzüne çıktı. İlk çatırdama Millet İttifakı cephesinde adaylık konusunda yaşandı. Bir yılı aşkın süredir cumhurbaşkanı adayı belirleyemeyen 6’lı masa Türk siyasi tarihinde benzerine az rastlanır bir siyasi kaos tablosu çizdi. CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu'nun 6’lı masaya kendi adaylığını dayatması sonrasında İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener, çok sert bir açıklama ile 6’lı masadan ayrıldı. Akşenerin masayı dağıtan açıklaması ardından Millet İttifakı cephesinde hareketli saatler yaşandı.
Adaylık krizi, gece boyu İYİ Parti ve CHP kurmayları arasında devam eden müzakereler sonucunda "İcracı Cumhurbaşkanı Yardımcılığı formülü" ile çözüldü. Kılıçdaroğlu, Millet İttifakı'nı oluşturan 6 partinin cumhurbaşkanı adayı olarak açıklandı.
Millet İttifakı'nın yol haritasının açıklandığı metinde ise İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu ve Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Mansur Yavaş ile ilgili bir ayrıntı yer aldı. Kılıçdaroğlu’nun seçimleri kazanması halinde her iki ismin de Cumhurbaşkanı Yardımcısı olarak atanacağı ilan edildi.
CUMHUR İTTİFAKINA İKİ BÜYÜK KATILIM
6’lı masanın krizlerle boğuşmasına karşın Cumhur İttifakı muhafazakar seçmen tabanını daha fazla genişleten iki önemli katılıma imza attı. Hür Dava Partisi (HÜDA PAR) 2023 Cumhurbaşkanlığı seçiminde Cumhur İttifakı adayı Recep Tayyip Erdoğan'ı destekleme kararı aldı. HÜDA PAR milletvekilli seçimlerine ise AK Parti listelerinden katılacak.
Bu önemli katılımın ardından Cumhur İttifakı kritik bir görüşmeyi de başarı ile sonuçlandırdı. Siyasi partilerin ittifak protokollerini Yüksek Seçim Kurulu’na (YSK) teslimine saatler kala, son anda varılan uzlaşmayla Fatih Erbakan’ın genel başkanı olduğu Yeniden Refah Partisi (YRP) Cumhur İttifakı’na katıldı.
Varılan uzlaşma doğrultusunda AK Parti, Milliyetçi Hareket Partisi (MHP), Büyük Birlik Partisi (BBP) ile Yeniden Refah Partisi’den (YRP) oluşan ve genel başkanların imzasını taşıyan Cumhur İttifakı protokolü, parti yöneticileri tarafından YSK'ya sunuldu.
100 BİN İMZAYI 2 KİŞİ TOPLADI
Vatandaş imzası ile cumhurbaşkanı adayı olmak isteyen 11 aday adayı için imza toplama süreci 22 Mart’ta başladı ve 27 Mart’ta sona erdi. Muharrem İnce 114 bin 661, Sinan Oğan 111 bin 508, Muhammed Ali Fatih Erbakan 69 bin 255, Doğu Perinçek 27 bin 061,Yakup Türkal 3 bin 137, Erkan Trükten 2 bin 589, Tevfik Ahmet Özal 1544, İrfan Uzun 1263, Halil Murat Ünver 538, Hilmi Özden 478, Davut Turan 122 toplayabildi.
İmza sürecinin tamamlanmasıyla birlikte Memleket Partisi Genel Başkanı Muharrem İnce ve Ata İttifakı adayı Sinan Oğan Cumhurbaşkanı adayı olmaya hak kazandı.
İNCE’YE SEÇİMDEN ÇEKİL BASKISI
İmza toplayarak Cumhurbaşkanı adayı olan Memleket Partisi Genel Başkanı Muharrem İnce, muhalefetin ‘çekil’ baskısı ile karşı karşıya kaldı. İlk olarak CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, İnce’yi “adaylıktan vazgeçirmek için” ziyaret etti. Görüşmenin ardından yapılan ortak açıklamada İnce, Kılıçdaroğlu’nu “Hoş geldiniz, güle güle!” diye uğurladı. İnce, gazetecilerin “Adaylıktan çekilecek misiniz?” sorusuna ise “Hayır, öyle bir şey demedim” karşılığını verdi.
Bu açıklamaların ardından muhalefetin artan çekil baskısına karşı sosyal medya hesabından 4 sayfalık bir mesaj yayınlayan İnce, kendisine karşı orantısız bir medya gücü kullanıldığını ve mafya usulleri ile çekil baskısı yapıldığını vurguladı.
PROVOKASYON KOKUSU
Merter’de bir inşaat bekçisinin hırsız kovalarken sıktığı kurşunlardan ikisinin İYİ Parti İstanbul İl Başkanlığı’na isabet etmesi Meral Akşener ve Millet İttifakı tarafından siyasi fırsatçılık ve şova dönüştürüldü. Çirkin bir iftirayla saldırıyı Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yaptırdığını ima eden Akşener, “Bu kadına, İYİ Parti’ye oy vereceksiniz” diyerek oy istemeyi de ihmal etmedi.
SECCADEDE AYAKKABI İLE POZ
Seçim sürecinin hızlı bir şekilde başlaması ile bu seçimlere damga vuracak bir görüntü ortaya çıktı. İstanbul Platformu adına eski Adalet Bakanı İsmail Müftüoğlu'nun düzenlemiş olduğu iftar programına katılan Kemal Kılıçdaroğlu, programın ardından CHP Düzce Milletvekili aday adayı Azade Ay ile bir görüşme gerçekleştirdi. Görüşmenin yapıldığı yönetim odasına serili bulunan seccadelere ayakkabıyla basarak poz veren Kılıçdaroğlu’nun fotoğrafları tepkiye neden oldu. Kılıçdaroğlu seccadeye ayakkabı ile bastığı fotoğrafların medyaya yansıması ardından üzgün olduğunu açıklasa da böyle bir özensizliğe karşı olan tepkileri engellemeye yetmedi.
GENEL SEÇİME KATILACAK PARTİLER
14 Mayıs Pazar günü hem Cumhurbaşkanlığı Seçimi hem de 28. Dönem Milletvekili Genel Seçimi yapılacak. 28. Dönem Milletvekili Genel Seçimlerine 20 parti katılım sağlayacak. İşte o partilerin isimleri:
Yeni Türkiye Partisi
Türkiye Değişim Partisi
Millet Partisi
Hak ve Özgürlükler Partisi
Sosyalist Güç Birliği İttifakı
Genç Parti
Memleket Partisi
Cumhur İttifakı
Emek ve Özgürlük İttifakı
Büyük Türkiye Partisi
Adalet Birlik Partisi
Anavatan Partisi
Yenilik Partisi
Halkın Kurtuluş Partisi
Milli Yol Partisi
Vatan Partisi
Güç Birliği Partisi
Millet İttifakı
Ata İttifakı
Bağımsız Türkiye Partisi
GENEL SEÇİMDE PARTİLERİN OY PUSULASI SIRALAMASI
Yüksek Seçim Kurulunca 14 Mayıs’ta gerçekleştirilecek 28. Dönem Milletvekili Genel Seçimi ad çekme işlemi yapıldı ve sonuçta birleşik oy pusulasının solundan sağına doğru ittifakların ve siyasi partilerin sıralaması şöyle belirlendi:
Birinci Sırada: Yeni Türkiye Partisi
İkinci Sırada: Türkiye Değişim Partisi
Üçüncü Sırada: Millet Partisi
Dördüncü Sırada: Hak ve Özgürlükler Partisi
Beşinci Sırada: Sosyalist Güç Birliği İttifakı
Altıncı Sırada: Genç Parti
Yedinci Sırada: Memleket Partisi
Sekizinci Sırada: Cumhur İttifakı
Dokuzuncu Sırada: Emek ve Özgürlük İttifakı
Onuncu Sırada: Büyük Türkiye Partisi
On birinci Sırada: Adalet Birlik Partisi
On ikinci sırada: Anavatan Partisi
On üçüncü Sırada: Yenilik Partisi
On dördüncü Sırada: Halkın Kurtuluş Partisi
On beşinci Sırada: Milli Yol Partisi
On altıncı Sırada: Vatan Partisi
On yedinci Sırada: Güç Birliği Partisi
On sekizinci Sırada: Millet İttifakı
On dokuzuncu Sırada: Ata İttifakı
Yirminci Sırada: Bağımsız Türkiye Partisi
GENEL SEÇİM NE ZAMAN YAPILACAK?
28. Dönem Milletvekili Genel Seçimi 14 Mayıs 2023 Pazar günü yapılacak.
GENEL SEÇİMDE KİMLER OY KULLANABİLİR?
Seçim tarihi itibariyle 18 yaşını dolduran her Türk vatandaşı seçme ve halkoylamasına katılma hakkına sahiptir.
DEPREMZEDELER SEÇİMDE NASIL OY KULLANACAKLAR?
06 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen depremler dolayısıyla genel hayata etkili afet bölgesi olarak kabul edilen yerlerde muhtarlık bölgesi askı listelerinin nereye asıldığı askı süresi (20 Mart 2023 – 2 Nisan 2023) içinde her türlü yayın araçlarından yararlanılarak ilçe seçim kurulu başkanlığı tarafından vatandaşlara duyurulmuştu.
Deprem nedeniyle farklı ikamet adreslerine taşınan vatandaşların, 17 Mart 2023 tarihi de dahil olmak üzere nüfus müdürlüklerinde yapılan adres değişiklikleri başka bir işleme gerek kalmadan seçmen kütüklerine yansıtılır. Bundan sonra yapılacak adres bildirimlerinde 06 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen depremler dolayısıyla genel hayata etkili afet bölgesi olarak kabul edilen yerlerde kayıtlı olup da askıya çıkarılan muhtarlık bölgesi askı listelerinde kayıtlarında yanlışlık veya eksiklik yahut nüfus olay bilgisi değişikliği bulunan veya askı süresi (20 Mart 2023 – 2 Nisan 2023) içinde yerleşim yeri adresini değiştiren ve seçmen niteliğine sahip olduğu halde muhtarlık bölgesi askı listelerinde ismi bulunmayan kişiler, bizzat veya 5490 sayılı Kanun’un 50’nci maddesinde sayılanlar, ilgili nüfus müdürlüğüne başvurarak başka bir belge aranmaksızın nüfus müdürlüğünce tescil edilen adrese ilişkin imzalı ve onaylı adres beyan formunu varsa ekleri ile birlikte ilçe seçim kurulu başkanlığına teslim etmeleri gerekmektedir.
YURT DIŞI SEÇMENLER NASIL OY VERİR?
Yurt dışında yaşayan vatandaşlar Yurt Dışı Seçmen Kütüğüne kayıtlı olup olmadığını, kayıtlı ise kayıtlı olduğu yeri (kayıtlı olduğu dış temsilciliği), www.ysk.gov.tr internet sayfasının "Yurt Dışı Seçmen Sorgulama" bölümünden gerekli bilgileri girerek sorgulamalıdır.
Seçmen niteliğine sahip ve yerleşim yeri yurt dışı olmasına rağmen, yurt dışı seçmen kütüğünde ismi bulunmayanlar, kayıtlarında düzeltme yapmak isteyenler ve yerleşim yeri değişikliği yapmak isteyen seçmenler,
1-)Yurt dışında;
- En yakın yurt dışı temsilciliğine Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Kartı/Nüfus Cüzdanı ile başvurarak Adres Beyan Formu (Form B)"nu doldurup imza karşılığı teslim etmeleri,
veya
- Söz konusu formun internetten çıktısını alarak doldurup imzalamak ve forma Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Kartı/Nüfus Cüzdanı fotokopisini eklemek suretiyle en yakın yurt dışı temsilciğine posta ile göndermeleri,
Bulundukları ülkede dış temsilcilik yok ise Adres Beyan Formunun (Form B) internetten çıktısını alarak doldurup imzalamak ve forma Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Kartı/Nüfus Cüzdanı fotokopisini eklemek suretiyle kayıtlı oldukları yerin nüfus müdürlüğüne posta ile göndermeleri, gerekmektedir.
Ancak, seçim dönemlerinde "Yurt Dışı Seçmen Kütüğünün Güncelleştirilmesinin Usul ve Esasları"nı gösteren 140/II sayılı Genelge hükümlerine göre işlem yapılmaktadır. Seçmen işlemleri ile ilgili her türlü detaylı bilgiye www.ysk.gov.tr web sitesi üzerinden ulaşabilirsiniz.
Yurt dışı seçmen kütüğüne kayıtlı seçmenler dış temsilciliklerde ve/veya gümrük kapılarında oy kullanabilirler. Yurt dışı seçmen kütüğüne kayıtlı olup, ancak seçim tarihinde Türkiye’de bulunan seçmenler, Yüksek Seçim Kurulu tarafından sandık kurulmasına karar verilen herhangi bir gümrük kapısında oy kullanabilirler. Yurt dışı seçmen kütüğüne kayıtlı seçmenler, yurt dışında sandık kurulan temsilciliklerin herhangi birisinde, o temsilcilik için belirlenen oy verme tarihleri arasında oy kullanabilirler.